24 Saatlik İdrarda Kortizol; İdrarda Serbest Kortizol,
Test idrarda atılan serbest kortizol miktarını ölçer. 24 saatlik idrarda bakılır. Kortizol böbrek üstü bezlerinden salgılanan steroid hormondur. Gün içinde artıp azalır. Sabah 6-8 arası en yüksek olduğu dönemdir. Gece yarısı en düşük olduğu dönemdir. 24 saat boyunca idrarda atılan miktarı laboratuvar testi ile ölçülür. Kortizol vücudun birçok sistemini etkiler özellikle.
- Kemikler,
- Dolaşım sistemi,
- Kan şekeri,
- İmmün sistem,
- Yağ metabolizması,, karbonhidrat ve protein metabolizması,
- Sinir sistemi,
İdrarda kortizol testi ne için yapılır?
Kortizol strese karşı verilen cevapta önemli bir hormondur. Laboratuar testi vücuttaki kortizol miktarını göstermek açısından önemli bir testtir. Cushing (kuşing ) hastalığında kortizol çok artarken böbrek üstü bezlerinin yetmezliğinde (Addison hastalığı ) kortizol miktarı çok düşer. İdrarda serbest kortizol miktarı bu hastalıkların teşhisinde kullanılan bir testtir.
Bazı ilaçlar testin sonucunu bozar:
- Glukokortikoid ilaçlar ( kortizonlu ilaçlar),
- Lityum,
- Diüretik,
- Ketokonazol,
- Östrojen,
- Trisiklik antidepresanlar sonucu bozar.
Ayrıca ciddi psikolojik ve fiziksel stres de idrarda kortizol sonucunu bozar.
Doğru sonuç için aralıklarla testin 2- 3 kez tekrarlanıp ortalamasının alınması daha doğru sonuç verir.
24 saatlik idrarda kortizol için normal değerler:
Erişkinde: 10-100 mcg/24h
Hafif Cushing sendromlarında normal ve normale yakın sonuçlar görülebilir. Bu durumda ACTH stimulasyon veya Deksametazon süpresyon testleri yapılır.
İdrarda serbest kortizolu arttıran sebepler:
- Cushing sendromu: hipofiz besinden bağımsız,
- Cushing hastalığı: hipofize bağımlı,
- Yalancı Cushing,
- Eksojen Cushing,
- Ağır depresyon,
- ACTH salgılayan tümör.
İdrarda serbest kortizolu düşüren sebepler:
- Addison hastalığı ( böbrek üstü bezi yetmezliği ),
- Hipopituitarizm,
- Konjenital adrenal hiperplazi,
Referanslar:
1. Stewart PM. The adrenal cortex. In: Kronenberg HM, Melmed S, Polonsky KS, Larsen PR, eds. Williams Textbook of Endocrinology. 11th ed. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; 2008: chap 14.
2. Melmed S, Kleinberg D. Anterior pituitary. In: Kronenberg HM, Melmed S, Polonsky KS, Larsen PR, eds. Williams Textbook of Endocrinology. 11th ed. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; 2008: chap 8.
