SİFİLİZ

Frengi; Lues;

Sifiliz cinsel yolla bulaşan bulaşıcı mikrobik enfeksiyon hastalığıdır. Tedavi edilmez ise beyin, sinir, göz ve iç organlarda ciddi hasarlar yaparak ölüme neden olur.
Sifiliz Treponema pallidum bakterisi ile meydana gelir. Hastalık sifilis yaraları ile direk temas sonucu bulaşır. En sık bulaşma yolu:

•  Hasta kişi ile cinsel temas,
•  Gebelerde anneden bebeğe geçiş ( konjenital Sifilis ),
•  Kan teması ile bulaşır.

Sifiliz kimlerde görülür?

Sifiliz korunmasız cinsel temasta bulunan herkes de ve her yaşta görülebilir en sık:

•  Hasta kişiler il cinsel temasta bulunanlarda,
•  Birden fazla cinsel partneri olanlarda,
•  Korunmasız cinsel ilişkide bulunanlarda,
•  Sifilis lezyonlarına dokunan kişilerde,
•  Başka cinsel yolla bulaşan hastalığı olan kişilerde daha sık görülür.

Sifiliz belirtileri nelerdir?

Sifiliz 4 devrede seyreder:

• 1- Primer Sifiliz,

• 2- Sekonder Sifiliz,

• 3- Latent Sifiliz,

• 4- Tersiyer sifiliz.

Primer Sifiliz ( birinci dönem ) :

Hastalık kapıldıktan sonra genellikle genital bölgede tek veya birden çok lezyon ortaya çıkar. Yaralar hastalık bulaştıktan 10 ila 90 gün içinde ortaya çıkar. Hastalık nerden bulaştıysa yara da orda çıkar. Genellikle cinsel temasla bulaştığından genital bölgede çıkar, ancak rektal bölgede, anüste, dilde, ağızda, dudakta, vücudun her yerinde görülebilir.

İlk çıkan bu yaraya şankr denir, ağrısız, sert, deriden kabarıktır, zamanla ülserleşir, ortası çukurlaşır, akıntılı hal alır. Bu ilk lezyon 1 ila 5 hafta içinde kendi kendine iyileşir. Ülser kaybolur. Hasta bu dönemde tedavi edilmez ise hastalık 2. Döneme ilerler.

Sekonder Sifiliz (ikinci dönem ):

Primer Sifilizden aylar sonra ortaya çıkar.

•  Vücutta pembe- kırmızı döküntüler görülür, kaşıntı yoktur, döküntüler birden fazla bölgede görülür, 2–6 hafta sürer.
  •  İsilik tarzında,
  •  Ciltte küçük lekeler tarzında,
  •  Kasık bölgesi ve genital bölgede siğiller şeklinde,
  •  Ağızda üzeri beyaz plaklar şeklinde,
  •  Bozuk para büyüklüğünde batık plaklar şeklinde,
  •  Avuç içi ve ayak tabanında hafif kabarık döküntüler şeklinde olabilir.
  •  Bu döküntülerin hepsinde bakteri vardır ve hastalık bulaşabilir.

•  Boğaz ağrısı olur,
•  Lenf bezleri şişer,
•  Baş ağrısı,
•  Gripal şikayetler,
•  Ateş,
•  Yorgunluk, halsizlik,
•  Genel vücut ağrıları,
•  Tüm vücutta şişmiş lenf bezleri görülür.

Hasta bu dönemde tedavi edilmez ise hatalık üçüncü döneme girer.

Latent Sifiliz ( sessiz dönem ):

Bu dönemde hastalık ilerlemeye devam eder ancak hiçbir şikayete neden olmaz. Bu dönem birkaç yıl sürebilir. Bu dönemde Sifilis testleri pozitiftir. Bu dönem de kendi içinde ikiye ayrılır:

• a- Erken latent dönem: ilk iki dönemden sonraki bir yılı kapsar ve hastanın hastalığı en çok bulaştırdığı dönemdir.
• b- Geç latent dönem: bu dönemde hastalar hastalığı çok bulaştıramazlar, ancak hamile kadınlarda hastalık bebeğe bulaşabilir.

Bu dönemde yakalanıp tedavi edilemeyen hastalarda hastalık 4. Ve son döneme girer.

Tersiyer Sifiliz ( son dönem ):

Bu dönemde hastalık ilerlemeye devam eder. İlk enfeksiyondan aylar yıllar sonra ortaya çıkar. Günümüzde gelişmiş ülkelerde nadir görülmektedir. Bu dönemde sifilis iç organlara zarar verir en sık:

•  Beyin ve sinir hastalıkları,
•  Göz,
•  Kalp ve damar hastalıkları,
•  Karaciğer,
•  Kemik ve eklem hastalıklarına yol açar.

Sifilisin neden olduğu iç organ hasarları ölüme neden olacak kadar ciddi ve ilerleyicidir. Bu dönemde en sık görülen şikayetler:

•  Cilt, kemik ve iç organlarda ortaya çıkan şişlikler ( gumma),
•  Kalp ve damar problemleri,
•  Körlük,
•  Beyin hasarı, nöron hasarı sonucu;
  •  Güçsüzlük,
  •  Yürüme zorluğu,
  •  Dengesizlik,
  •  Hafıza güçlüğü,
  •  Hezeyanlar,
  •  Deliryum,
  •  İdrar kaçırma gibi şikayetler görülür.

Konjenital Sifiliz ( doğumsal sifilis) :

Ana karnında bebeğe mikrop bulaşması sonucu ortaya çıkan tablodur. Sifilis mikrobu anne karnında bebeğe çok zarar verir. Günümüzde doğum öncesi yapılan testler sayesinde bu hastalık erken dönemde yakalanmakta ve tedavi edilmektedir. Yakalanamaz ise konjenital Sifilis tablosu ortaya çıkar, Sifilis doğmamış bebekte:

•  Sağırlık,
•  Diş problemleri,
•  Burun problemlerine neden olur.

Sifiliz teşhisi nasıl konur?

Sifilis kan testleri ile kolayca teşhis edilir. Lezyonlar ve fizik muayene teşhiste yardımcıdır.

Teşhis için:

•  Kan testleri:
  •  VDRL, RPR,
  •  TPHA-İ
  •  FTA-ABS
•  Lezyonlardan alınan örneklerin incelenmesi teşhis koydurur.

Sifiliz tedavisi:

Penisilin halen sifiliz tedavisinde kullanılan temel ilaçtır. Penisiline dirençli Sifilis vakaları henüz daha bildirilmemiştir. Penisilin bakteriyi öldürerek hastalığın ilerlemesini kesin olarak durdurur.

•  Sifilis öyküsü 1 yıldan az olan kişilere 1 doz depo penisilin,
•  Sifilis öyküsü 1 yıldan uzun ise 2- 3 doz depo penisilin,
•  Kongenital Sifilis de bebeğe 10 gün kristalize penisilin tedavisi yeterlidir.

Penisiline alerjik kişilerde

•  Doksisiklin,
•  Ceftriakson,
•  Tetrasiklin,
•  Azitromisin tedavi amacıyla verilebilir.

Sifilis teşhis edilen kişilerin tedavileri tamamlanana dek cinsel temastan kaçınmaları gerekir. Tüm cinsel partnerlerinin testten geçirilmesi gerekir.

Sifiliz den korunma:

Sifilis en sık cinsel temas ile bulaşır. Hastalığın büyük kısmında hastanın görünür hiçbir lezyonu yoktur ve hastalığı bulaştırır. Bu nedenle kimin hasta olduğunu anlamak güçtür.

•  Korunmasız, cinsel temasta bulunmamak,
•  Şüpheli cinsel temastan kaçınmak,
•  Çok eşli olmamak,
•  Şüpheli durumda kondom kullanmak,
•  Şüpheli her durumda doktora başvurmak gerekir.

 

Referanslar:
1. American Social Health Association
http://www.ashastd.org/
2. Centers for Disease Control and Prevention, National Prevention Information Network
http://www.cdc.gov/
3. Canadian Health Network
http://www.canadian-health-network.ca/
4. Sex Information and Education Council of Canada
http://www.sieccan.org/
5. Centers for Disease Control and Prevention. Sexually Transmitted Diseases Treatment Guidelines, 2010. MMWR 2010;59(No. RR-12):1-110.
6. Ferri. Ferris Clinical Advisor: Instant Diagnosis and Treatment . 8th ed. Mosby, An Imprint of Elsevier; 2006