Çocuklarda büyüme, gelişme, zeka ve okul başarısını etkileyen en önemli hormon tiroid hormonlarıdır. Büyüklerde kilo problemleri, saç ve deri hastalıkları, psikiatrik bozukluklar, açıklanamayan kalp hastalıkları, cinsel güçsüzlük, uyku problemlerinin çoğundan tiroid hastalıkları sorumludur. Tiroid hastalıkları laboratuar testleriyle kolayca teşhis edilebilir.

TİROİD HASTALIKLARI

Hipertiroidi nedir? 

Hipertiroidi, tiroid bezinin normalden fazla çalışması sonucu kanda fazla miktarda tiroid hormonu bulunması anlamına gelir. Belirtileri çarpıntı, sinirlilik, terleme, kas zayıflığı, ellerde titreme, zayıflama, saç dökülmesi, kaşıntı, kısırlık, sık dışkılama, adet düzensizliği dir. Bu belirtilerin hepsi birden bir hastada olmaz, ancak biri veya birkaçı bir kişide mevcutsa hipertiroidi den şüphelenilebilir.

Hipotiroidi nedir?

Kanda normalden çok az miktarda tiroid hormonu bulunması durumudur. Bebeklerde de görülür ve erken tanınıp tedavi edilmezse fiziksel ve zihinsel geriliğe yol açar. Bu nedenle tüm bebeklere tarama testi uygulanmaktadır.
Hipotiroidinin belirtileri yorgunluk hissi, üşüme, kendini sürekli uykulu hissetme, kalp hızında yavaşlama, hafıza zayıflaması, konsantrasyon güçlüğü, kas krampları, kilo alma, ses kısıklığı, saçlarda incelme ve dökülme, deride kuruma ve kabalaşma, depresyon,a det düzensizliği, göğüslerden süt gelmesi, kısırlık dır.

Hipertiroidi veya hipotiroidi tanısı nasıl konur?

Troid hastalıklarının teşhisi laboratuar testleriyle kolayca konur.

TİROİD CHECK-UP I NEDİR?

Tiroid bezinin çalışmasını ve foknksiyonlarını gösteren kan testleridir.
T3, T4, TSH, Serbest T3, Serbest T4 hormonTestleri ve kronik tiroid hastalıklarının göstergeleri olan Anti-Tg, Anti-TPO ve TRAb testleri yapılarak tüm troid fonksiyonları ortaya konur

Doğumsal Hipotiroidi; Kretenizm;

Konjenital hipotiroidi doğuştan tiroid hormonunun az olmasıdır. Tiroid bezi boyun ön tarafında bulunur ve tiroid hormonunu yapar. Tiroid hormonu vücudumuzun çalışması için son derece gerekli bir hormondur. Özellikle bebek ve çocukluk döneminde büyüme, beyin gelişimi, metabolizma gelişimi tiroid hormonlarının kontrolu altındadır.

Doğumsal olarak tiroid hormonlarının az olması yada olmaması çok ciddi gelişim anormalliklerine neden olur. Eksiklik doğumdan hemen sonra fark edilmez ve tedavi edilmez ise kalıcı beyin hasarları, zeka ve gelişme gerilikleri ortaya çıkar.

Bu bebekler anne karnında annenin tiroid hormonuyla normal kilo ve boya ulaşırlar, ancak doğumdan sonra hormon eksikliği ortaya çıkar ve gelişme ciddi şekilde aksar.

Doğumsal hipotiroidi neden olur?

Birçoğunda neden tam olarak ortaya çıkarılamaz ancak en sık sebep tiroid gelişiminde ortaya çıkan anormalliklerdir. Bu hastalığın küçük bir kısmı ise genetiktir. Diğer nadir rastlanan sebepler ise:

•  Hamilelik sırasında radyoaktif iyot almak,
•  Hamilelik sırasında kullanılan ilaçlar,
•  Annede görülen otoimmun hastalıklar,
•  Hamilelikte aşırı iyot kullanımı,
•  Metabolik aksaklıklar, olarak sayılabilir.

40 haftadan önce doğan bebeklerde geçici hipotirodi görülebilir.

Doğumsal hipotiroidi belirtileri nelerdir?

Şikayetlerin ortaya çıkması zaman alır. Hormonun eksikliği çocuk büyüdükçe ortaya çıkar ve zamanla ağırlaşır. En sık görülen bulgular:

•  Yüzde ödem, şişme,
•  Kaba yüz hatları,
•  Donuk bakışlar,
•  Kaba büyük ve ağıza sığmayan dil,
•  Beslenme güçlüğü,
•  Kabızlık yada az dışkılama,
•  Uzamış sarılık,
•  Kısa boy,
•  Şiş ve dışarı taşmış göbek deliği,
•  Uykuya meyil, çok uyuma, düşük aktivite,
•  Nadir ağlama ve boğuk ağlama,
•  Zayıf kuru saçlar, düşük saç çizgisi,
•  Düşük kas tonusu, bırakınca yere yapışan ekstremiteler,
•  Soğuk doluk deri,
•  Guatr ( büyümüş tiroid bezi ),
•  Doğumsal anormali ( özellikle kalp kapak anormallikleri),
•  Vücut sıcaklığında düşme,
•  Nabızda düşüklük,
•  El, ayak ve genital organlarda şişme, ödem dir.

Doğumsal Hipotiroidi nasıl teşhis edilir?

Doğumsal hipotirodi erken dönemde teşhis edilmez ise kalıcı büyüme gelişme ve zeka problemleri ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle her yeni doğan bebeğin topuğundan kan alınarak incelenmesi gerekir. Eğer hastanede doğum yapılmamış ise durum sağlık ocağı tarafından test edilmelidir.
Doğumsal hipotiroidi den şüphelenildiğinde aşağıdaki testler yapılmalıdır:

•  T4 ( Tiroid hormonu),
•  TSH ( Tiroid Stimülan Hormon),
•  Tiroid sintigrafisi ( doğumsal hipotiroidi nin nedenini ve tedaviye cevabını izlemek amacıyla) testleri istenir.

Doğumsal hipotiroidi teşhisi koymak zor değildir. Ancak geç kalmak çocukta derin ve düzelmeyen izler bırakır.

Doğumsal hipotiroidi tedavisi:

Erken dönemde yakalandığı zaman hastalık hemen hiç iz bırakmadan tedavi edilebilir. Tedavide tiroid hormonları verilir. Hastalık beyin ve nörolojik sistem gelişiminden önce tedavi edilmelidir. Tedavi edilmez ise kalıcı zeka ve gelişim anormallikleri ortaya çıkar. Tedavide kullanılan hormon ilaçları tablet olarak her gün ağızdan verilir. İlaçlar alındıktan sonra yarım saat birşey yenmemelidir. İlaçlar başlandıktan sonra hormon düzeyleri sıklıkla kontrol edilmeli ve doz ayarlanmalıdır. Hormon seviyesi normal limitlerde tutulduğu sürece hastalığa bağlı hiçbir etki ve komplikasyon görülmez.

Doğumsal hipotiroidi den korunma:

Hastalıktan korunmanın bilinen ve kesin bir yolu yoktur, ancak annenin riskli davranışlardan uzak durması tavsiye edilir:

1- Anne hamilelik öncesinde ve sırasında radyoaktif iyot kullanmamalıdır,
2- Anne hamilelik sırasında antiseptik olarak iyodin ve iyot içeren ilaçlar kullanmamalıdır,
3- Anne hamilelik sırasında yeterli dozda iyot almalı ancak aşırı dozda iyot almamalıdır.

Her çocuk doğduktan sonra topuk kanından test edilmelidir.

Doğumsal hipotiroidi erken teşhis ve tedavi ile iz bırakmaz, tedavi edilmezse kalıcı zeka gerilikleri ve gelişim anormallikleri olur.
Refernaslar:
1- Genetics Home Reference
http://ghr.nlm.nih.gov/
2- American Medical Association
http://www.ama-assn.org/
3- Health Canada
http://www.hc-sc.gc.ca/index_e.html/
4- Thyroid Foundation of Canada
http://www.thyroid.ca/
5- Bongers-Schokking JJ, Koot HM, Wiersma D. Influence of timing and dose of thyroid hormone replacement on the development in infants with congenital hypothyroidism. J Ped . 2000;136:292-297.
6- Castanet M, Polak M, Leger J. Familial forms of thyroid dysgenesis. Endocr Dev . 2007;10:15-28.
7- DynaMed Editorial Team. Congenital hypothyroidism. EBSCO DynaMed website. Available at: http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php . Updated November 30, 2009.
8- Gruters A, Krude H, Biebermann H. Molecular genetic defects in congenital hypothyroidism. Europ J Endocr . 2004;151:39-44.
9- LeFranchi SH, Austin J. How should we be treating children with congenital hypothyroidism. J Pediatr Endocrinol Metab . 2007;20:559-78.
10- Thyroid Foundation of America. Congenital hypothyroidism. Thyroid Foundation of America website. Available at: http://www.tsh.org/disorders/pregnancy/newborns.html .
11- Update of newborn screening and therapy for congenital hypothyroidism. American Academy of Pediatrics. Pediatrics . 2006;117:2290-2303

1. Demir eksikliği anemisi nedir?

Demir eksikliği anemisi : kan hücrelerinin yapımı için gerekli olan demirin dışarıdan besinlerle yetersiz alınması yada vücuttan aşırı miktarda kaybedilmesi sonucu kan hücrelerinin azalması ve kansızlığın oluşmasıdır.

2. Çocukluk çağında demir eksikliği anemisi ?

Ülkemizde en sık 6-24 aylar arasındaki; anne sütünü az alan, fazla inek sütü tüketen ve demirden zengin ek gıdaların diyete eklenmediği süt çocuklarında gözlenmektedir. İkinci sıklıkla büyümenin hızlı olduğu okul çağındaki çocuklarda ve adolesanlarda da rastlanmaktadır.

3. Demir eksikliği anemisi neden olur?

•  Hızlı büyüme nedeniyle vücut demir gereksiniminin artması
•  Besinlerle yetersiz demir alınması
• Besinlerle alınan demirin emiliminde bozukluk olması
•  Kanama ile vücuttan demir kaybının artması

Çocukluk çağında sıklıkla ilk iki nedenin bir arada olduğu durumlarda anemi gelişir.

4. Demir eksikliği anemisinin belirtileri nelerdir?

Aneminin süresi ve ciddiyetine bağlı olarak bulgular değişebilir, hafif demir eksikliği anemisinde hiçbir bulgu olmayabilir. Bunun yanında solukluk, halsizlik, çabuk yorulma, çarpıntı, dikkat azalması, daha küçük çocuklarda; huzursuzluk, iştahsızlık en sık gözlenen bulgulardır.

5. Demir eksikliği anemisinin tedavisi nasıl yapılır? 

Demirden zengin gıdaların diyete eklenmesi ve demir içeren preperatların kullanılmasıyla kolayca tedavi edilebilir. Vücut demir depolarının dolması için tedaviye uygun dozlarda en az 3 ay devam edilmelidir.

6. Demir içeren preparatlar kullanılırken nelere dikkat edilmelidir?

Doktorunuzun belirttiği dozlarda günde 2 yada 3 kez, iki öğün arasında, yemeklere karıştırılmadan verilmelidir. Taze sıkılmış meyve suları ile alınması demirin barsaklardan emilimini artıracaktır.Yan etkiler görüldüğü zaman daha düşük dozlarda ve tek seferde de verilebilir.

7. Tedavinin yan etkileri nelerdir?

Dişlerde boyanma, ağızda metalik tat hissi, bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal, kabızlık en sık görülen yan etkilerdir. Dişlerdeki boyama geçicidir, ancak nadiren de kalıcı olabilir. Verilen demir preparatının ağzın gerisine doğru verilmesiyle önlenebilir. Hastanın gaitası koyu renk çıkabilir. Diğer bulguların gözlenmesi tedavinin kesilmesini gerektirmez, dozun azaltılması ve yemeklerle birlikte alınması yeterlidir.

8. Demir preparatlarının fazla alınması zararlı mıdır ?

Demirin azı olduğu kadar fazlası da zararlıdır. Fazla alınan demir vücutta, özellikle eklemler, kalp, karaciğer gibi organlarda birikerek bu organların fonksiyonlarını bozabilir.

9. Demirden zengin gıdalar nelerdir?

Kırmızı etler, tavuk, balık, yumurta, ıspanak, bezelye, fıstık, pekmez ve üzüm demirden zengin gıdalar arasında yer alır.

10. Çocukluk çağında demir eksikliği anemisi nasıl önlenebilir?

Anne sütüne en az 6 ay devam edilmesi, anne sütünün olmadığı durumlarda demir içeren mamaların kullanılması, 6 aydan sonra ek gıdalara geçildiği zaman demirden zengin gıdaların diyete eklenmesi ve inek sütünün günde yarım litreden fazla kullanılmamasıyla demir eksikliği anemisinin gelişmesi önlenebilir.