Çocuklarda büyüme, gelişme, zeka ve okul başarısını etkileyen en önemli hormon tiroid hormonlarıdır. Büyüklerde kilo problemleri, saç ve deri hastalıkları, psikiatrik bozukluklar, açıklanamayan kalp hastalıkları, cinsel güçsüzlük, uyku problemlerinin çoğundan tiroid hastalıkları sorumludur. Tiroid hastalıkları laboratuar testleriyle kolayca teşhis edilebilir.

TİROİD HASTALIKLARI

Hipertiroidi nedir? 

Hipertiroidi, tiroid bezinin normalden fazla çalışması sonucu kanda fazla miktarda tiroid hormonu bulunması anlamına gelir. Belirtileri çarpıntı, sinirlilik, terleme, kas zayıflığı, ellerde titreme, zayıflama, saç dökülmesi, kaşıntı, kısırlık, sık dışkılama, adet düzensizliği dir. Bu belirtilerin hepsi birden bir hastada olmaz, ancak biri veya birkaçı bir kişide mevcutsa hipertiroidi den şüphelenilebilir.

Hipotiroidi nedir?

Kanda normalden çok az miktarda tiroid hormonu bulunması durumudur. Bebeklerde de görülür ve erken tanınıp tedavi edilmezse fiziksel ve zihinsel geriliğe yol açar. Bu nedenle tüm bebeklere tarama testi uygulanmaktadır.
Hipotiroidinin belirtileri yorgunluk hissi, üşüme, kendini sürekli uykulu hissetme, kalp hızında yavaşlama, hafıza zayıflaması, konsantrasyon güçlüğü, kas krampları, kilo alma, ses kısıklığı, saçlarda incelme ve dökülme, deride kuruma ve kabalaşma, depresyon,a det düzensizliği, göğüslerden süt gelmesi, kısırlık dır.

Hipertiroidi veya hipotiroidi tanısı nasıl konur?

Troid hastalıklarının teşhisi laboratuar testleriyle kolayca konur.

TİROİD CHECK-UP I NEDİR?

Tiroid bezinin çalışmasını ve foknksiyonlarını gösteren kan testleridir.
T3, T4, TSH, Serbest T3, Serbest T4 hormonTestleri ve kronik tiroid hastalıklarının göstergeleri olan Anti-Tg, Anti-TPO ve TRAb testleri yapılarak tüm troid fonksiyonları ortaya konur

Hashimoto Tiroiditi; Hipo aktif Tiroid; Tiroid Hormon Azlığı;

Hipotiroidi tiroid hormonlarının azlığına bağlı hastalıktır. Tiroid bezi yeterli hormon salgılayamaz. Tiroid hormonları boyun ön tarafına bulunan tiroid bezinden salgılanır ve metabolizmayı kontrol eder. Tiroid hormonlarının azalmasına neden olan en sık hastalık Hashimoto hastalığıdır. Hashimoto hastalığı tiroid bezinin iltihabıdır, vücut kendi dokusuna savaş açar, tiroid bezi hormon üretemez hale gelir ve hipotiroidi ortaya çıkar.

Hipotiroidi neden olur?

•  Hashimoto hastalığı,
•  İdiopatik tiroid atrofisi ( sebebi bilinmeyen bir şekilde tiroid bezi çalışmayı durdurur) ,
•  İyot eksikliği: tiroid hormonları iyot ile yapılır iyot eksikliğinde hormonlar yapılamaz ve hipotiroidi olur. Günümüzde tuzlara iyot katıldığından nadir görülür,
•  Subakut tiroidit: viral enfeksiyonları takiben ortaya çıkan tiroid iltihabıdır,
•  Tıbbi tedavilere bağlı hipotiroidi: boyun bölgesinin ışınlanması yada tiroid bezinin cerrahi olarak çıkarılması yada radyoaktif iyot tedavisi sonrası tiroid bezi çalışmaz ve hipotiroidi ortaya çıkar.
•  İlaçlara bağlı hipotiroidi: bazı ilaçlar ( lityum, iyot, alfa interferon, tioüre, amiodaron, interlökinler vb. ) tiroid bezinin çalışmasını durdurur ve hipotiroidi yapar.
•  Hipofiz bezi kanseri,
•  Tiroid kanseri ve tiroid enfeksiyonlarına bağlı hormon yetmezlikleri görülebilir.

Hipotiroidi kimlerde görülür?

Tiroid hormon azlığı herkezde ve her yaşta ortaya çıkabilir. En tehlikeli olanı doğumsal tiroid azlığıdır, zamanında tedavi edilmezse ağır zeka geriliği ve gelişme geriliğine sebep olur. İleri yaşlarda ortaya çıkan tiroid azlığı en sık

•  Yaş: hipotiroid ileri yaşlarda özellikle 65 yaş üstünde sık görülür,
•  Cins: hipotiroidi kadınlarda erkeklerden daha sıktır,
•  Multiglandular otoimmun hastalıklar ile birlikte sık görülür yani diyabet ve diğer hormon hastalıkları ile sık görülür,
•  Ailede hipotiroidi olan kişilerde sık görülür,
•  Diğer otoimmün hastalıklar ile birlikte sık görülür özellikle
  •  Pernisiyöz anemi,
  •  Tip 1 diyabet,
  •  Paratiroid bezi hastalıkları,
  •  Romatoid artrit,
  •  Lupus ile birlikte tiroid hormon azlığı sık görülür.

Hipotiroidi belirtileri nelerdir?

Hipotiroidi şikayetleri yıllar içinde yerleştiğinden tanı koymak zordur. En sık görülen şikayetler:

•  Halsizlik,
•  Çabuk yorulma,
•  Takatsizlik,
•  Sürekli oturma yatma isteği,
•  Depresif ruh hali,
•  Sabah yorgun kalkma,
•  Gün içinde uyuklama,
•  Ödemli yüz,
•  Ciltte kuruluk,
•  Saç dökülmesi, saçlarda zayıflık ve kırılma,
•  El ve ayaklarda şişme,
•  Soğuğa tahammülsüzlük yazın bile hırka giyme,
•  Kilo alma,
•  Kabızlık,
•  Sürekli ağrı hissi,
•  Hafıza kaybı, hatırlama güçlüğü, unutkanlık,
•  Konsantrasyon güçlüğü,
•  Sinirli, kavgacı hal,
•  Görme bozukluğu,
•  Kısırlık ( hipotiroidi her iki cinste de önemli kısırlık sebebidir),
•  Adet düzensizliği.
•  Hormon azlığı devam ederse
  •  Kalp ritminde yavaşlama,
  •  Soluk almada güçlük,
  •  Vücut ısısında düşme,
  •  Koma yada komaya benzer derin uyku hali, görülebilir.

Hipotiroidi tanısı nasıl konur:

Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcıdır ancak kesin teşhis laboratuar testleri ile konur. Hipotiroid idüşünülen her hastadan aşağıdki testler istenmelidir:

•  TSH ( Tiroid Stimulan Hormon),
•  T3 ( Triiodotrionin),
•  T4 (Tetraiodotrionin),
•  Free T3,
•  Free T4,
•  Tiroid otoantikorları 
  •  Anti TG
  •  Anti TPO.

Tiroid sintigrafisi ve tiroid ultrasonu ayırıcı tanıda yardımcı olur.

Hipotiroidi nasıl tedavi edilir?

Tiroid hormonu saf olarak üretilmekte ve hastaların tedavisinde kullanılmaktadır. Hashimoto hastalığının erken dönemlerinde spesifik bir tedavi yoktur. Ancak hastaların neredeyse tamamnında hipotiroidi gelişir. Hipotiroidi tedavisinde levotiroksin yada triiodotrionin ile eksik olan T3, T4 hormonu yerine konarak tedavi sağlanır.
Korunma:
Hipotiroididen korunmak için sıklıkla tiroid testleri yapılmalıdır. Özellikle her doğan bebek için doğumda topuktan kan alıp tirpoid hormonuna bakmak yasal bir zorunluluktur. Ayrıca

•  50 yaşından itibaren her 5 yılda bir,
•  Eğer
  •  Tip 1 diyabet,
  •  Kısırlık ve
  •  Bazı ilaçları kullananların hipotiroidi açısından sık sık test edilmeleri gereklidir.

Referanslar:
1. The American Thyroid Association
http://www.thyroid.org/
2. Womens Health.gov
http://womenshealth.gov/
3. Canadian Institute for Health
http://www.cihi.ca/
4. Thyroid Foundation of Canada
http://www.thyroid.ca/
5. American Association of Clinical Endocrinologists. AACE medical guidelines for clinical practice for the evaluation and treatment of hyperthyroidism and hypothyroidism. Endocrine Practice . 2002;8:457-469.
6. Braunwald E. Harrisons Principles of Internal Medicine. 15th ed. New York, NY: McGraw Hill; 2001.
7. Escobar-Morreale HF, Botella-Carretero JI, Escobar del Rey F, et al. Treatment of hypothyroidism with combinations of levothyroxine plus liothyronine. J Clin Endocrinol Metab . 2005;90:4946-4954.
8. Hypothyroidism. EBSCO DynaMed website. Available at: http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php . Updated June 2008. Accessed July 7, 2008
9. Roberts CG, Ladenson PW. Hypothyroidism. Lancet . 2004;363:793-803.
10. Surks MI, Ortiz E, Daniels GH, et al. Subclinical thyroid disease: scientific review and guidelines for diagnosis and management JAMA . 2004;291:228-238

Antiparietal cells antibodies test; APCA

Pariyetal hücreler midede bulunur ve İntrensek faktöre denen bir madde salgılayarak B12 vitamininin emilmesini sağlar. Bu hücreye karşı yapılan antikor hücreleri bozarak vitamin B12 emilmesini engeller ve pernisiyöz anemi denen kansızlığa yol açar. Otoimmün bir hastalıktır. Test ile kanda bu hücrelere karşı antikor olup olmadığına bakılır.

Pariyetal Hücre için normal değerler:

Pariyetal hücre antikoru negatif olmalıdır.

Pariyetal hücre antikoru pozitifliği ne anlama gelir?

•       Atrofik gastrit,
  Diyabet,
  Gastrik ülser,
  Pernisiyöz anemi,
  Tiroid hastalıkları.

İnsanların % 2 sinde anti pariyetal hücre antikoru pozitiftir. Pozitiflik yaş ile artar. Tiroid hastalıkları ve tip 1 diyabet gibi otoimmün hastalıkların varlığında test pozitifliği artar.

Referanslar:
1.      Antony AC. Megaloblastic anemias. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier

Anti TPO; Anti Tiroid Mikrozomal Antikor; Tiroid Peroksidaz antikor;

Tiroid hücreleri içinde bulunan mikrozomlara karşı gelişen antikorları araştıran testtir. Anti mikrozomal antikorlar tiroid hücrelerine zarar vererek otoimmün hastalıklara yol açarlar. Aç karnına alınan kandan bakılır.

Anti TPO testi ne için yapılır?

Tiroid hastalıklarının teşhisi amacıyla yapılır. Otoimmün tiroid hastalıklarında test pozitif olur. Tiroid hastalıkları dışında birçok hastalıkta da Anti Tiroid Peroksidaz antikoru pozitif olur.

Anti Tiroid peroksidaz testi için normal değer:

Normalde Anti TPO negatiftir.

Anti TPO nun Pozitif olması hangi hastalıkları gösterir?

Anti Tiroid Peroksidaz Antikoru özellikle Otoimmün tiroid hastalıklarında pozitif olur;

• Hashimoto ve
• Graves Hastalığı.

Ancak bu hastalıklar dışında birçok hastalıkta da Anti TPO pozitif olabilir fakat yol gösterici ve teşhis koydurucu değildir. Aşağıdaki hastalıklarda Anti TPO pozitif bulunur;

• Otoimmün hemolitik anemi,
• Granülomatöz tiroidit,
• Hashimoto hastalığı,
• Non toksik nodüler guatr,
• Romatoid artrit,
• Sjögren hastalığı,
• Sistemik Lupus Eritematozus,
• Tiroid kanseri.

• Ayrıca Anti TPO yüksekliği aşağıdaki durumlarda da yüksek pozitif bulunur:
  •  İntrauterin bebek ölümü,
  •  Pre eklampsi ( gebelik zehirlenmesi),
  •  Permatür doğum,
  •  Başarısız IVF girişimi.

Referanslar:

1. Mecacci F, Parretti E, Cioni R, et al. Thyroid autoimmunity and its association with non-organ-specific antibodies and subclinical alterations of thyroid function in women with a history of pregnancy loss or preeclampsia. J Reprod Immunol. 2000;46(1):39-50. 2. Ladenson P, Kim M. Thyroid. In: Goldman L and Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders; 2007

ANA; ANA panel;

Otoimmün hastalıklar vücudun kendi dokusuna karşı savaşması sonucu ortaya çıkan hastalıklardır. ANA laboratuar testleri bu hastalıkların teşhisinde kullanılır.
Bkz: Otoimmün hastalıklar.
Otoimmün hastalıkların teşhisinde bir çok test kullanılır Anti Nükleer Antikor testi özellikle Sistemik Lupus Eritematozus ( SLE) gibi otoimmün hastalıkların teşhisinde kullanılır. Ayrıca artrit, döküntü, göğüs ağrısı gibi şikayetlerin varlığına tanı koymak amacıyla bakılan testlerden birisidir.

Anti Nükleer Antikor için normal değerler:

ANA negatif tir.

Ana sonucu titre olarak verilir. 1:40 pozitif, 1:60 negatif vb.

Anti nükleer antikor varlığı ne anlama gelir?

•  Otoimmün hastalıklar,
  •  Sistemik lupus eritematozus ( SLE),
  •  Sjogren sendromu,
  •  Sistemik skleroz,
•  Romatoid artrit,
•  Myozit ( iltihabi kas hastalıkları),
•  İlaca bağlı lupus eritematosus,
•  Kollajen vasküler hastalıklar,
•  Tiroid hastalıkları,
•  Kronik karaciğer hastalıkları.

SLE hastalarının yakınlarında hastalık olmasa bile ANA testi pozitif olabilir. ANA pozitifliği araştırma gerektirir. Diğer antikorlara da bakılmalıdır. Bir kişide ANA pozitif ise hastalık bulgusu yoksa hayatı boyunca SLE gelişme riski sadece % 5 dir.