Konjüge bilirübin; Direk bilirübin;

Bilirübin yaşam süresi dolan eritrositlerin parçalanması sonucu ortaya çıkan sarı renkli bir maddedir. Karaciğer tarafından safra ile atılır. Bir kısmı bağırsaktan emilerek idrar ile tekrar atılır.  azla olması sarılığa yol açar.  Kanda ve idrarda bakılır.

İdrarda Bilirübin ne için bakılır?

•  Sarılık sebeplerinin araştırılması,
•  Karaciğer hastalıklarının araştırılması amacıyla bakılır.

Bazı ilaçlar idrarda bilirübin atılmasını etkiler.

İdrarda bilirübin miktarını arttıran ilaçlar:

•  Allopürinol,
•  Barbitüratlar,
•  Doğum kontrol ilaçları,
•  Klorpromazin,
•  Diüretikler,
•  İzoniazid,
•  Steroid ilaçalr,
•  Sulfonamidler idrarda bilirübin atılmasını arttırırlar.

İdrarda bilirübin atılmasını azaltan ilaçlar:

•  C vitamini ( askorbik asit),
•  İndometazin.

İdrarda Bilirübin için normal değerler:

Normalde idrarda bilirübin negatif tir.

İdrarda bilirübin artışına neden olan hastalıklar:

•  Safra kesesi ve safra yolu hastalıkları,
•  Siroz,
•  Safra taşları,
•  Hepatit,
•  Karacieğr hastalıkları,
•  Karaciğer tümörleri,
•  Pankreas tümörü.

Referanslar:
1. Berk PD, Korenblat KM. Approach to the patient with jaundice or abnormal liver test results. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2007:chap 150.
2. Lidofsky SD. Jaundice. In: Feldman M, Friedman LS, Brandt LJ, eds. Sleisenger and Fordtran’s Gastrointestinal and Liver Disease. 9th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier;2010:chap 20

Total bilirübin; Direk Bilirübin; Ankonjuge bilirubin; İndirek bilirubin; Konjuge bilirübin;

Sarı renkli safra pigmentidir. Kırmızı kan hücrelerinin parçalanması sonucu oluşur. Karaciğer ile vücuttan temizlenir, safra ile atılır. Bir kısmı bağırsaktan emilip idrar ile atılır. Kandaki ve idrardaki miktarları ölçülür. Yeni doğan bebeklerin kanları hızla değiştiği için bebeklerde bilirübin yükselir ( yeni doğan sarılığı denir). Bilirübin ışıkta parçalanır. Bu nedenle sarılığı olan bebekleri ışık altında tutarak bilirübin miktarı düşürülebilir ( fototerapi ).

Bilirübin ne için bakılır?

Bilirübin fazlalığı sarılığa yol açar. Sarılıkların nedenini araştırmak amacıyla, karaciğer, safra kesesi, safra yolları hastalıklarının teşhisi amacıyla bakılır.

Bilirübin için normal değerler:

•  Total bilirübin: 0,3 – 1,9 mg/dL
•  Direk bilirübin: 0 – 0,3 mg/dL

Bilirübin yükselmesine sebep olan hastalıklar

Yeni doğan bebeklerde hayatın ilk günlerinde bilirübin seviyeleri yüksektir.
Eritrositlerin normalden daha hızlı parçalandığı durumlarda bilirübin artar:

•  Eritroblastozis fetalis,
•  Hemolitik anemiler,
•  Transfüzyon reaksiyonları.

Karaciğer hastalıklarında bilirübin yükselir:

• Hepatitler,
• Siroz,
• Karaciğer kanseri,
• karaciğer metastazları,
• Gilbert sendromu.

Bilirübin Safra yolu ve safra kesesi hastalıklarında bilirübin artar:

•  Safra taşları,
•  Pankreas kanseri,
•  Safra kesesi kanseri,
•  Safra yolu tıkanmaları.

Referanslar:
1. Berk PD, Korenblat KM. Approach to the patient with jaundice or abnormal liver test results. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2007:chap 150.
2. Pratt DS. Liver chemistry and function tests. In: Feldman M, Friedman LS, Brandt LJ, eds. Sleisenger and Fordtran’s Gastrointestinal and Liver Disease. 9th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier;2010:chap 73

ALP İzoenzimleri;

Alkali fosfataz tüm dokularda bulunan ancak karaciğer ve kemiklerde yoğun olarak bulunan bir enzimdir. ALP izoenzimleri yüksek ALP miktarının hangi dokudan kaynaklandığını bulmak için yapılan laboratuar testleridir.
Bkz: Alkali Fosfataz
Test aç karnına alınan kandan bakılır. Bazı ilaçlar Alkali Fosfataz testi sonuçlarını bozar:

•  Allopürinol,
•  Antibiyotikler,
•  Ağrı kesici ilaçlar ( NSAİ),
•  Doğum kontrol ilaçları,
•  Diyabet ilaçları,
•  Klorpromazin,
•  Kortizon,
•  Erkeklik hormonları,
•  Metildopa,
•  Narkotik ilaçlar,
•  Propranolol,
•  Trankilizanlar,
•  Trisiklik anti depresan ilaçlar Alkali Fosfataz test sonuçlarını bozar.

Alkali fosfataz izoenzim testi ne gösterir?

ALP testi yüksek ise yüksekliğin hangi dokudan kaynaklandığını tespit amacıyla ALP izoenzimleri ne bakılır. Aşağıdaki hastalıkların teşhisine yardımcı olur.

•  Kemik hastalıkları,
•  Karaciğer, safra kesesi ve safra yolu hastalıkları,
•  Karın ağrılarının kaynağının tespiti,
•  Paratiroid bezi hastalıkları,
•  Vitamin D eksikliği,

Alkali Fosfataz İzoenzimleri için normal değerler:

Erişkin: 20 – 140 IU/L dir.

Çocuklarda daha yüksektir. Çocuklarda büyüyen kemikler ALP değerini yükseltir. Büyüme dönemlerindeki çocuklarda ALP değeri 500 IU/L dek çıkabilir. Bu yüzden Alkali fosfataz testi çocuklara yapılmaz, Yüksekliği bir hastalığı göstermez.

Alkali Fosfataz İzoenzimleri testi ne için yapılır?

ALP izoenzimleri ALP yüksekliğinin karaciğerden mi kemiklerden mi kaynaklandığını araştırmak amacıyla yapılır.

ALP arttıran sebepleri birbirinden ayırmak için yapılır birçok dokuda ALP mevcuttur bu yüksekliğin hangi dokudan kaynaklandığını anlamak amacıyla ALP izoenzimlerine bakılır. Aşağıdaki hastalıkalrın birbirinden ayrılmaıs içi nALP izoenzimleri bakılır:

•  Kemik hastalıkları,
  •  Kırık,
  •  Kırıkların iyileşme dönemleri,
  •  Kemik tümörleri,
•  Hiperparatiroidi,
•  Paget hastalığı,
•  Safra taşları,
•  Safra yolu hastalıkları,
•  Karaciğer hastalıkları,
•  Hepatit,
•  Lenfoma,
•  Lösemi.

ALP düşüren sebepler:

•  Kötü beslenme ( malnutrisyon),
•  Protein eksikliği,
•  Wilson hastalığı.

Hastalık bulguları yoksa normal değerden hafifçe yüksek değerler bir hastalığa işaret etmez.

Referanslar:
Pratt DS. Liver chemistry and function tests. In: Feldman M, Friedman LS, Brandt LJ, eds. Sleisenger and Fordtran’s Gastrointestinal and Liver Disease. 9th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier;2010:chap 73.

Alkali Fosfataz; Alkalen Fosfataz; ALP

Tüm vücut dokularında bulunan bir enzimdir, özellikle fosfat guruplarının ortadan kaldırılması ve temizlenmesinde rol alan bir enzimdir. En çok karaciğer, böbrekler, safra yolları ve kemiklerde bulunur.
Bkz :ALP izoenzimleri.

ALP’nin Önemi:

1. Karaciğer Sağlığı: Yüksek ALP seviyeleri, karaciğer hastalıkları veya safra yollarındaki tıkanıklık gibi durumlardan kaynaklanabilir. Bu nedenle, ALP testi karaciğer fonksiyonunu değerlendirmek için kullanılır.
2. Kemik Sağlığı: ALP, kemik metabolizmasında önemli bir rol oynar. Yüksek ALP seviyeleri, osteoporoz veya Paget hastalığı gibi kemik hastalıklarının göstergesi olabilir.
3. Diğer Durumlar: ALP seviyeleri, bazı kanser türleri, gebelik ve bazı enfeksiyonlar gibi durumlarda da artabilir.

Laboratuvarda Açken alınan kandaki miktarına bakılır. Birçok ilaç ALP seviyesini etkiler:

• Allopürinol,
• Antibiyotikler,
• Doğum kontrol ilaçları,
• Şeker ilaçları,
• Klorpromazin,
• Kortizon,
• Erkek hormonları,
• Metildopa,
• Narkotik ağrı kesiciler,
• Ağrı kesiciler ( NSAI),
• Propranolol,
• Trankilizanlar,
• Trisiklik antidepresanlar.

Alkali Fosfataz testi ne için yapılır?

Alkali fozfataz testi karaciğer ve kemik hastalıklarının tespitinde kullanılır. Karaciğer fonksiyon testlerinden birisidir.

Alkali Fosfataz için normal değerler:

Yaşa ve cinse göre değişiklik gösterir Erişkin için 44-147 IU/L dir.

ALP yi arttıran sebepler:

• Safra yolları tıkanması,
• Kemik hastalıkları,
• B ve O kan gurubu insanlarda aşırı yağlı gıda ALP arttırır,
• Kemik kırıkları,
• Hepatit,
• Hiperpartiroidi,
• Lösemi,
• Karaciğer hastalıkları,
• Lenfoma,
• Kemik tümörleri,
• Osteomalazi,
• Paget hastalığı,
• Riketsiya,
• Sarkoidoz.

Alkali Fosfataz hangi hastalıkların teşhisinde kullanılır?

• Alkolizm,
• Alkolik karaciğer harabiyeti ( hepatit / siroz),
• Safra yolları hasarı,
• Safra taşları,
• Dev hücreli temporal arterit ( Giant Cell Temporal Arteritis),
• Multipl Endokrin Neoplazi tip II ( MEN II),
• Pankreatit,
• Renal hücreli karsinom hastalıklarının teşhisinde ve tedavi takibinde ALP önemli bir testtir.

Alkali Fosfataz seviyesini düşüren sebepler ( hipofosfatazemi):

• Kötü beslenme,
• Protein eksikliği,
• Wilson hastalığı.

ALP testi, sağlık durumunun değerlendirilmesinde önemli bir yardımcıdır, hastalıkları izlemek veya tanı koymak için ALP testi sıkça kullanılır.

Referanslar:
1. Berk PD, Korenblat KM. Approach to the patient with jaundice or abnormal liver test results. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2007:chap 150.
2. Pratt DS. Liver chemistry and function tests. In: Feldman M, Friedman LS, Brandt LJ, eds. Sleisenger and Fordtran’s Gastrointestinal and Liver Disease. 9th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2010:chap 73.

5’-NT, 5NT, Nükleotidaz;

Karaciğerde üretilen bir proteindir. 5′ nükleotidaz( 5′-NT ) laboratuvar testi ile kandaki miktarı ölçülür. Karaciğer, safra kesesi ve safra yollarını döşeyen hücrelerde bolca bulunur. safra kesesi ve safra yolu hastalıklarında artar. Bazı ilaçlar bu testin sonucunu bozar:

• Asetaminofen ( parasetamol) ,
• Halotan,
• İzoniyazid,
• Metildopa,
• Nitrofurantoin sonucu etkiler.

5′ Nükleotidaz miktarı özellikle karaciğer ve safra yolları hastalıklarında artar.

Normal değerler:

Erişkin:2-17  Unit/ltd ir.

5’-Nükleotidazı arttıran sebepler nelerdir ?

• Safra taşı, Kolestaz ( safra akışının durması),
• Karacieğr harabiyeti,
• Hepatit,
• Karaciğer iskemisi,
• Karaciğer tümörü,
• Karaciğere hasar veren ilaçlar.

Referanslar:

1. Sunderman FW. The clinical biochemistry of 5′-nucleotidase [Review]. Ann Clin Lab Sci 1990;20:123-139.[Abstract]
2. http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003575.htm
3. Bodansky O, Schwartz MK. 5′-Nucleotidase [Review]. Adv Clin Chem 1968;11:277-328.[Medline][Order article via Infotrieve]
4. http://medical-dictionary.thefreedictionary.com/5′-nucleotidase
5. Dixon TF, Purdom M. Serum 5′-nucleotidase. J Clin Pathol 1954;7:341-343.
6. Eshchar J, Rudzki C, Zimmerman HJ. Serum levels of 5′-nucleotidase in disease. Am J Clin Pathol 1967;47:598-606.[Web of Science][Medline][Order article via Infotrieve]