Çocuklarda büyüme, gelişme, zeka ve okul başarısını etkileyen en önemli hormon tiroid hormonlarıdır. Büyüklerde kilo problemleri, saç ve deri hastalıkları, psikiatrik bozukluklar, açıklanamayan kalp hastalıkları, cinsel güçsüzlük, uyku problemlerinin çoğundan tiroid hastalıkları sorumludur. Tiroid hastalıkları laboratuar testleriyle kolayca teşhis edilebilir.

TİROİD HASTALIKLARI

Hipertiroidi nedir? 

Hipertiroidi, tiroid bezinin normalden fazla çalışması sonucu kanda fazla miktarda tiroid hormonu bulunması anlamına gelir. Belirtileri çarpıntı, sinirlilik, terleme, kas zayıflığı, ellerde titreme, zayıflama, saç dökülmesi, kaşıntı, kısırlık, sık dışkılama, adet düzensizliği dir. Bu belirtilerin hepsi birden bir hastada olmaz, ancak biri veya birkaçı bir kişide mevcutsa hipertiroidi den şüphelenilebilir.

Hipotiroidi nedir?

Kanda normalden çok az miktarda tiroid hormonu bulunması durumudur. Bebeklerde de görülür ve erken tanınıp tedavi edilmezse fiziksel ve zihinsel geriliğe yol açar. Bu nedenle tüm bebeklere tarama testi uygulanmaktadır.
Hipotiroidinin belirtileri yorgunluk hissi, üşüme, kendini sürekli uykulu hissetme, kalp hızında yavaşlama, hafıza zayıflaması, konsantrasyon güçlüğü, kas krampları, kilo alma, ses kısıklığı, saçlarda incelme ve dökülme, deride kuruma ve kabalaşma, depresyon,a det düzensizliği, göğüslerden süt gelmesi, kısırlık dır.

Hipertiroidi veya hipotiroidi tanısı nasıl konur?

Troid hastalıklarının teşhisi laboratuar testleriyle kolayca konur.

TİROİD CHECK-UP I NEDİR?

Tiroid bezinin çalışmasını ve foknksiyonlarını gösteren kan testleridir.
T3, T4, TSH, Serbest T3, Serbest T4 hormonTestleri ve kronik tiroid hastalıklarının göstergeleri olan Anti-Tg, Anti-TPO ve TRAb testleri yapılarak tüm troid fonksiyonları ortaya konur

Hashimoto Tiroiditi; Hipo aktif Tiroid; Tiroid Hormon Azlığı;

Hipotiroidi tiroid hormonlarının azlığına bağlı hastalıktır. Tiroid bezi yeterli hormon salgılayamaz. Tiroid hormonları boyun ön tarafına bulunan tiroid bezinden salgılanır ve metabolizmayı kontrol eder. Tiroid hormonlarının azalmasına neden olan en sık hastalık Hashimoto hastalığıdır. Hashimoto hastalığı tiroid bezinin iltihabıdır, vücut kendi dokusuna savaş açar, tiroid bezi hormon üretemez hale gelir ve hipotiroidi ortaya çıkar.

Hipotiroidi neden olur?

•  Hashimoto hastalığı,
•  İdiopatik tiroid atrofisi ( sebebi bilinmeyen bir şekilde tiroid bezi çalışmayı durdurur) ,
•  İyot eksikliği: tiroid hormonları iyot ile yapılır iyot eksikliğinde hormonlar yapılamaz ve hipotiroidi olur. Günümüzde tuzlara iyot katıldığından nadir görülür,
•  Subakut tiroidit: viral enfeksiyonları takiben ortaya çıkan tiroid iltihabıdır,
•  Tıbbi tedavilere bağlı hipotiroidi: boyun bölgesinin ışınlanması yada tiroid bezinin cerrahi olarak çıkarılması yada radyoaktif iyot tedavisi sonrası tiroid bezi çalışmaz ve hipotiroidi ortaya çıkar.
•  İlaçlara bağlı hipotiroidi: bazı ilaçlar ( lityum, iyot, alfa interferon, tioüre, amiodaron, interlökinler vb. ) tiroid bezinin çalışmasını durdurur ve hipotiroidi yapar.
•  Hipofiz bezi kanseri,
•  Tiroid kanseri ve tiroid enfeksiyonlarına bağlı hormon yetmezlikleri görülebilir.

Hipotiroidi kimlerde görülür?

Tiroid hormon azlığı herkezde ve her yaşta ortaya çıkabilir. En tehlikeli olanı doğumsal tiroid azlığıdır, zamanında tedavi edilmezse ağır zeka geriliği ve gelişme geriliğine sebep olur. İleri yaşlarda ortaya çıkan tiroid azlığı en sık

•  Yaş: hipotiroid ileri yaşlarda özellikle 65 yaş üstünde sık görülür,
•  Cins: hipotiroidi kadınlarda erkeklerden daha sıktır,
•  Multiglandular otoimmun hastalıklar ile birlikte sık görülür yani diyabet ve diğer hormon hastalıkları ile sık görülür,
•  Ailede hipotiroidi olan kişilerde sık görülür,
•  Diğer otoimmün hastalıklar ile birlikte sık görülür özellikle
  •  Pernisiyöz anemi,
  •  Tip 1 diyabet,
  •  Paratiroid bezi hastalıkları,
  •  Romatoid artrit,
  •  Lupus ile birlikte tiroid hormon azlığı sık görülür.

Hipotiroidi belirtileri nelerdir?

Hipotiroidi şikayetleri yıllar içinde yerleştiğinden tanı koymak zordur. En sık görülen şikayetler:

•  Halsizlik,
•  Çabuk yorulma,
•  Takatsizlik,
•  Sürekli oturma yatma isteği,
•  Depresif ruh hali,
•  Sabah yorgun kalkma,
•  Gün içinde uyuklama,
•  Ödemli yüz,
•  Ciltte kuruluk,
•  Saç dökülmesi, saçlarda zayıflık ve kırılma,
•  El ve ayaklarda şişme,
•  Soğuğa tahammülsüzlük yazın bile hırka giyme,
•  Kilo alma,
•  Kabızlık,
•  Sürekli ağrı hissi,
•  Hafıza kaybı, hatırlama güçlüğü, unutkanlık,
•  Konsantrasyon güçlüğü,
•  Sinirli, kavgacı hal,
•  Görme bozukluğu,
•  Kısırlık ( hipotiroidi her iki cinste de önemli kısırlık sebebidir),
•  Adet düzensizliği.
•  Hormon azlığı devam ederse
  •  Kalp ritminde yavaşlama,
  •  Soluk almada güçlük,
  •  Vücut ısısında düşme,
  •  Koma yada komaya benzer derin uyku hali, görülebilir.

Hipotiroidi tanısı nasıl konur:

Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcıdır ancak kesin teşhis laboratuar testleri ile konur. Hipotiroid idüşünülen her hastadan aşağıdki testler istenmelidir:

•  TSH ( Tiroid Stimulan Hormon),
•  T3 ( Triiodotrionin),
•  T4 (Tetraiodotrionin),
•  Free T3,
•  Free T4,
•  Tiroid otoantikorları 
  •  Anti TG
  •  Anti TPO.

Tiroid sintigrafisi ve tiroid ultrasonu ayırıcı tanıda yardımcı olur.

Hipotiroidi nasıl tedavi edilir?

Tiroid hormonu saf olarak üretilmekte ve hastaların tedavisinde kullanılmaktadır. Hashimoto hastalığının erken dönemlerinde spesifik bir tedavi yoktur. Ancak hastaların neredeyse tamamnında hipotiroidi gelişir. Hipotiroidi tedavisinde levotiroksin yada triiodotrionin ile eksik olan T3, T4 hormonu yerine konarak tedavi sağlanır.
Korunma:
Hipotiroididen korunmak için sıklıkla tiroid testleri yapılmalıdır. Özellikle her doğan bebek için doğumda topuktan kan alıp tirpoid hormonuna bakmak yasal bir zorunluluktur. Ayrıca

•  50 yaşından itibaren her 5 yılda bir,
•  Eğer
  •  Tip 1 diyabet,
  •  Kısırlık ve
  •  Bazı ilaçları kullananların hipotiroidi açısından sık sık test edilmeleri gereklidir.

Referanslar:
1. The American Thyroid Association
http://www.thyroid.org/
2. Womens Health.gov
http://womenshealth.gov/
3. Canadian Institute for Health
http://www.cihi.ca/
4. Thyroid Foundation of Canada
http://www.thyroid.ca/
5. American Association of Clinical Endocrinologists. AACE medical guidelines for clinical practice for the evaluation and treatment of hyperthyroidism and hypothyroidism. Endocrine Practice . 2002;8:457-469.
6. Braunwald E. Harrisons Principles of Internal Medicine. 15th ed. New York, NY: McGraw Hill; 2001.
7. Escobar-Morreale HF, Botella-Carretero JI, Escobar del Rey F, et al. Treatment of hypothyroidism with combinations of levothyroxine plus liothyronine. J Clin Endocrinol Metab . 2005;90:4946-4954.
8. Hypothyroidism. EBSCO DynaMed website. Available at: http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php . Updated June 2008. Accessed July 7, 2008
9. Roberts CG, Ladenson PW. Hypothyroidism. Lancet . 2004;363:793-803.
10. Surks MI, Ortiz E, Daniels GH, et al. Subclinical thyroid disease: scientific review and guidelines for diagnosis and management JAMA . 2004;291:228-238

Graves Hastalığı; Tiroid bezinin fazla çalışması; Over aktif Tiroid;

Hipertiroidi tiroid bezinin fazla çalışması ve fazla hormon salgılaması sonucu ortaya çıkan tablodur. Tiroid bezi kelebek şeklinde ve boyun ön tarafında yer alan bir organdır ve Tiroid hormonları salgılar. Tiroid hormonları yani T3 ve T4 hormonu metabolizmayı kontrol eden en önemli hormonlardır.
Tiroid hormonları:

•  Kilonuz,
•  Günde kaç kalori yaktığınız,
•  Kendinizi nasıl hissettiğiniz,
•  Vücut ısınız,
•  Ruh haliniz,
•  Kalp, mide, bağırdak ve sinir sisteminizin çalışmasını doğrudan etkiler.
•  Tiroid hormonunun fazla çalışması kalbin hem hızlı hem daha güçlü atmasına, çarpıntıya neden olur.

Hipertiroidi neden olur?

Tiroid hormonlarının artması birçok sebebe bağlı olabilir:

•  Tiroid hormonunun artmasına neden olan hastalıkların başında Graves hastalığı gelir. Graves hastalığı: vücudun kendi Tiroid bezine karşı savaş açması ve yaptığı antikorların hormon salgılatmasına bağlıdır.
•  Tiroid nodülleri:
  •  Toksik nodüler guatr: tiroidin bir bölgesinde aşırı çalışan ve hormon üreten nodül olması ( buna sıcak nodül denir ve sıcak nodüller kanserleşebilir),
  •  Toksik multinodüler guatr: Tiroid bezinin içi yüzlerce küçük hormon üreten nodülle doludur.
•  Tiroid iltihapları:
  •  Otoimmün tiroidit: vücudun Tiroid bezine savaş açması sonucu ortaya çıkan Tiroid iltihabıdır ilk başta hipertiroidi olur daha sonra Tiroid hormonları azalır ve hipotiroidi olur.
  •  Subakut tiroidit: Tiroid bezinin iltihabıdır, ileride hormon azlığına ve hipotiroidiye neden olur.
•  Fazla tiroid ilacı kullanmak,
•  Tiroid hormonu salgılatan tümörler,
•  İyot içeren ilaçlar, maddeler içmek hipertiroidi ye neden olur.

Hipertiroidi kimlerde görülür?

Hipertiroidi her yaşta ve her cinste ortaya çıkabilir. Özellikle çocuk yaşta büyüme gelişme ve zeka gelişmesini çok etkiler, okul başarısını bozan en önemli sebeplerdendir. Ruh sağlığını çok etkilediğinden, birçok psikolojik problemin altından tiroid hastalıkları çıkar. Çocuk yaştan itibaren tiroid hormonlarına bakılmalıdır.

Aşağıdaki faktörler hipertiroidi görülme şansını arttırır:

•  Boyun bölgesine röntgen ışınları almak,
•  Cins: hipertiroidi kadınlarda daha sık görülür, 8 kadından birinde görülür,
•  Yaş: hipertiroidi en sık 20-40 yaşları arasında görülür,
•  Hamilelik: doğum sonrası hipertiroidi ve daha sonra hipotiroidi atakları sık görülür,
•  Ailede tiroid hastalıkları ve Graves hastalığı olması riski arttırır,
•  Bazı viral enfeksiyonlar,
•  Sigara içmek,

Hipertiroidi ne şikayetlere sebep olur?

Hipertiroidi şikayetleri yavaş yavaş ve zaman içinde geliştiğinden kolay fark edilmez. Şikayetler genellikle stres, iş sıkıntısı, ailevi sebepler vb. durumlara bağlanır. Teşhis genellikle başka nedenlerle yapılan araştırmalarda ortaya çıkar. Tiroid hormonlarının artmasına bağlı olarak en sık görülen şikayetler şunlardır:

•  Açıklanamayan kilo kaybı, yada tam tersine aşırı iştah ve kilo alma,
•  Çarpıntı,
•  Sık tuvalete çıkma, bazen ishal şeklinde olabilir,
•  Huzursuzluk,
•  Titreme,
•  Aşırı yorgunluk ve gün içinde çabuk yorulma, uyuklama,
•  Yorgun kalkma,
•  Cinsel istekte artma yada azalma,
•  Kaslarda zayıflık ve erime, özellikle yaşlılarda çok olur,
•  Sıcağa tahammülsüzlük,
•  Aşırı terleme,
•  Tiroid bezinde büyüme (Guatr)
•  Aşırı sinirlilik yada çabuk sinirlenme, kavgacı ruh hali, geçimsizlik,
•  Çocuklarda konsantrasyon bozukluğu, dikkat dağınıklığı, huzursuzluk, geçimsizlik sık görülür,
•  Bacaklarda kızarıklık şişlik,
•  Nefes darlığı,
•  Adet düzensizliği,
•  Göz şikayetleri ( Oftalmopleji):
  •  Egzoftalmi: Gözlerde öne doğru çıkma, tek yada her iki gözde birden olabilir, sigara içenlerde daha sık görülür,
  •  Göz kuruluğu,
  •  Gözlerde kızarıklık ( sıklıkla başka sebeplere bağlanır ),
  •  Çift görme,
•  Yaşlılarda kalp yetmezliği, aritmi sık görülen şikayetlerdir.

Hipertiroidi tanısı nasıl konur?

Şikayetleriniz ve muayene bulguları hipertiroidi tanısı koymakta yardımcıdır, Muayenede :

•  Tiroid bezinin büyük olması (Guatr),
•  Tiroid bezi içinde nodül olması,
•  Hızlı nabız,
•  Derinin sıcak ve nemli olması,
•  Gözlerde büyüme ( egzoftalmi yada oftalmopleji),
•  Reflekslerde aşırı canlılık,
•  Kol ve bacaklarda güç kaybı,
•  Bacaklarda kızarıklık ve ödem,

hipertiroidi bulgularıdır ancak kesin tanı laboratuar testleri ile konur.

Laboratuar testleri:

Hipertiroidi düşünülen hastadan aşağıdaki kan testleri istenir:

•  TSH
•  T3, T4, Free T3, Free T4,
•  TSH reseptör antikorları ( TRAb)
•  Anti Tiroid antikorları
  •  Anti TPO
  •  Anti TG
• Tiroid sintigrafisi ve Tiroid ultrasonu : Graves ve diğer sebepleri birbirinden ayırmak için, nodülleri tespit için kullanılır.

Hipertiroidi tedavisi:

Hipertiroidi tedavisi sebebe yöneliktir. Tedavide anti tiroid ilaçlar ile tiroid bezinin fazla çalışması durdurulmaya çalışılır. Bu konuda en sık kullanılan ilaçlar propiltiouracil ve metimazol dür. Tüm bu ilaçlar karaciğere zarar verebilir, döküntü, ateş ve eklem ağrıları yapabilir, kan hücrelerinin yapımını bozabilir. Ancak birçok hipertiroidi vakasında iyileşme sağlar ve hastalığın durdurulmasında başarıyla kullanılırlar.
Ayrıca kalp çarpıntıları,aritmi şikayetlerini azaltmak için betablokör ilaçlar kullanılır.

Radyoaktif iyot tedavisi:
Birçok hipertiroidi vakasında başarıyla kullanılan bir tedavi yöntemidir. Büyük oranda kalıcı düzelme sağlar. Toksik nodüler guatr için en uygun tedavidir. Radyoaktif iyot ağız yoluyla içirilir. İçindeki radyoaktif iyot Tiroid dokusunda birikerek dokuyu susturur. Dokunun büyük kısmını harap ederek yok olmasına neden olur. Radyoaktif iyot günler içinde idrarla atılır ve radyoaktivitesini kaybederek zararsız hale gelir. Bu tedavi süresince hasta bir odada yalnız kalmak zorundadır. Radyoaktif iyot tedavisinden sonra hastalar dışarıdan Tiroid hormonu alırlar.

Cerrahi tedavi:
Fazla hormon yapılmasını durdurmak amacıyla Tiroid bezinin cerrahi olarak çıkartılmasıdır. İlaç ve diğer tedavi yöntemleri fayda etmez ise seçilen tedavi yoludur. Paratiroid bezi ( kalsiyum metabolizmasına bakan hormon ) ve ses tellerinin de kesilmesi tehlikesi vardır. Cerrahi olarak tam çıkaramamak riski vardır.

Hipertiroidi hastalarında gözleri koruma:
Eğer hipertiroidi hastalığı ile birlikte göz problemleriniz de var ise mutlaka gözlerinizi koruyunuz:

•  Uyku öncesi göz koruyucu krem,
•  Gün içinde yapay göz damlası,
•  Mutlaka kaliteli UVA+B güneş gözlüğü kullanın.

Eğer hipertiroidi ile ilgili herhangi bir şikayetiniz var ise mutlaka basit bir kan testi ile tarama yaptırın.
Özellikle çocuklarda büyüme gelişme ve okul başarısını çok etkilediğinden çocuklara sıklıkla Tiroid ölçümü yapılmalıdır. Tiroid hastalıklarından korunmanın özel bir yolu yoktur.

Referanslar:
1. The American Thyroid Association
http://www.thyroid.org/
2. National Graves Disease Foundation
http://www.ngdf.org/
3. Health Canada
http://www.hc-sc.gc.ca/index_e.html/
4. Thyroid Foundation of Canada
http://www.thyroid.ca/
5. American Association of Clinical Endocrinologists. Medical guidelines for clinical practice for the evaluation and treatment of hyperthyroidism and hypothyroidism. Endocrine Practice . 2002;8:457-469.
6. American Association of Clinical Endocrinologists website. at: http://www.aace.com/ .
7. Graves disease. EBSCO DynaMed website.: http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php . Updated June 2008.
8. Reducing your risk of hyperthyroidism. EBSCO Health Library website. http://www.ebscohost.com/thisTopic.php?marketID=15topicID=81 . Updated May 2007.
9. Shomon M. Frequently asked questions on Graves disease & hyperthyroidism. Thyroid-Info website. http://www.thyroid-info.com/articles/hyperthyroidism-faq.htm . Updated July 2008.
10. Subclinical hyperthyroidism. N Engl J Med . 2001;345:512-516.
11. Van Geest RJ, Sa sim IV, Koppeschaar HP, et al. Methylprednisolone pulse therapy for patients with moderately severe Graves orbitopathy: a prospective, randomized, placebo-controlled study. Eur J Endocrinol. 2008;148:229-237.
12. Weetman AP. Graves disease. N Engl J Med. 2000;343:1236-1248.
13. Woeber K. Update on the management of hyperthyroidism and hypothyroidism. Arch Intern Med . 2000;160:1067-1071.
14. 1/30/2009 DynaMeds Systematic Literature Surveillance http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php : Nyirenda MJ, Taylor PN, Stoddart M, Beckett GJ, Toft AD. Thyroid-stimulating hormone-receptor antibody and thyroid hormone concentrations in smokers vs nonsmokers with Graves disease treated with carbimazole. JAMA. 2009;301:162-164.
15. 7/6/2009 DynaMeds Systematic Literature Surveillance http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php

Beta-carotene test; Carotene test;

Beta karoten vitamin A nın yapı malzemesidir. Kandaki miktarı vitamin A miktarını gösterir. A vitamini yağda eriyen bir vitamindir. Aç karnına alınan kanda bakılır.

Vitamin A ne için bakılır?

A vitamini eksikliği düşünüldüğünde bakılır. Test aynı zamanda yağ emilimini de gösterir.

Vitamin A için normal değerler:

Normalde vitamin A: 50 – 300 mcg/dL arasında dır.

Vitamin A yüksek çıkması:

• A vitamini zehirlenmelerinde görülür.

Vitamin A düşüklüğü:

• Yağ emilimi bozukluklarında,
• Vitamin A dan fakir beslenme,

Vitamin A eksikliği bulguları:

• Kemik ve diş gelişim problemleri,
• Göz kuruluğu ve inflamasyonu,
• Saç dökülmesi,
• İştah kaybı,
• Sık tekrarlayan enfeksiyonlar,
• Deride kızarıklık, döküntü,
• Açıklanamayan huzursuzluk, irritabilite,
• Görme bozuklukları karanlıkta görememe ( gece körlüğü).

Referanslar:
1. Fischbach FT, ed. Manual of Laboratory & Diagnostic Tests. 7th ed. Philadelphia, Pa: Lippincott Williams & Wilkins; 2004.
2. Lewis JH. Liver disease caused by anesthetics, toxins, and herbal preparations. In: Feldman M, Friedman LS, Brandt LJ, eds. Sleisenger & Fordtran’s Gastrointestinal and Liver Disease. 8th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2006:chap 84