RİCKETTSİA – KLAMİDYA – MYCOPLASMA

Hücre içi kapsülsüz kirpiksiz bakterilerdir. Gram negatif boyanırlar.

RİCKETTSİA LAR

Rickettsiya lar özel boyalar ile boyanırlar. Gimenez ile kırmızı- makyavello ile kırmızı – giemsa ile mor boyanır. Rickettsia lar hücre stoplazmasında ürerler. Canlı hücre kültürü dışında üremezler. Arthropodlar ile bulaşırlar.

TİFÜS GURUBU

• Epidemik tifüs R. Provazekii bit ile bulaşır. Ateş arthralji yapar. 4 – 7 günde döküntü ayrıca Bill – Zyser hastalığı yapar.
• Endemik tifüs R. Tifi fare piresi ile bulaşır.
• Kene ateşi benekli ateş gurubudur
  1. R. Ricketsii, kayalık dağlar lekeli humması
  2. R. Conorii, Akdeniz ateşi – Marsilya ateşi etkenidir
  3. R. Akarii Riketsiyal pox – riketisiya çiçeği etkenidir.
• Çalılık ateşi R. Tutsigamushi
• Siper ateşi  Rochalima Quintana ( kanlı BY de ürer)
• Q ateşi Coxiella Burnetti

Mikrobiyoloji: doku ve örnekler lama bastırılarak lam boyanır pleomorfik küçük kokobasiller görülür.

Ricketsia kültürü: kobaya inokülasyon ile üretilir erkek hayvanlar tercih edilir. Örnekten hazırlanan süspansiyon hayvana periton içi inoküle edilir. 40 C ateş ve enfeksiyon bulgusu varsa otopsi yapılıp preparat hazırlanır, boyanır. R. Tifi ve diğerleri erkek kobay testisinde Neil – Mooser reaksiyonu yapar.

Embryonlu yumurtaya ekim : hazırlanan suspansiyon sarı keseye ekilir, inkübasyondan sonra zar alınarak boyanır.

Fibroblast HELA doku kültürüne ekim: 2 – 4 günde plaklar oluşur oluşan plaklardan boya yapılır.

RİKETSİYÖZ TANISINDA SERO DİAGNOZ

• WEİLL FELİX: proteus vulgaris O antijenleri ile riketsiya antijenleri arasındaki çapraz reaksiyondan yararlanarak bu bakterilerin antijenleri kullanılarak yapılan antikor arama testidir.

R. PROVAZEKİİ	OX 19
R. TİFİ	OX 19
R. RİCKETSİİ	OX2 – O1
R. CONORİ	OX2 – O1
R. TUTSİGAMUSHİ	OX k

Normal insanda da 1/50 – 1/100 oranlarında proteus antikoru bulunabileceğindne 1/200 ve üzeri antikor titresi anlamlı kabul edilir.

• WEİGL : ricketsial microagglutinasyon . embryonik yumurtada yada fare akciğerinde üremiş riketsia lar antijen olarak kullanılır. Artan titreler önemlidir.
• LATEX AGG: riketsial antijenlerle kaplanmış latex ile agg bakılır. Titre edilebilir.
• İNDİREK FLORESAN ANTİKOR: ile boyanarak riketsia varlığı gösterilir.

ROCHALİMA QUİNTANA

Siper ateşi etkenidir. 5 gün ateşi de denir. Yapay besiyerinde ürer. 12 – 14 günde ürer. Kanlı BY de %10 CO2 li ortamda iyi ürer. Serodiagnoz iyi değil.

COXİELLA BURNETTİ:

Q ateşi etkenidir.. hücre içinde ve vakuollerde ürer. Doku kültüründe ve canlı BY deürer. Com fixasyon ve micro agg ile antikor aranır. Cox burnetti FAZI FAZ II değişikliği gösterir üredikten sonra faz II olurFAZ II normal derumla da agg gösterir. Buyüzden Antikor araken FAZ I kullanılır. Ayrıca ELİSA ile IgG IgM bakılabilir.

KLAMİDİA -CHLAMYDİA

Hücre içi gelişim dönemlerine göre değişik isimler alır :

• Elementer cisimcik esas enfeksiyöz birimler olup hücre dışında bir süre canlı kalabilirler. Elektron dens cisimciklerdir.
• İnisiyel cisimcik : hücre içinde gelişim sırasında oluşurlar. Elektron zayıftır.
• İntermediate cisimcikler : ara cisimciklerdir.

Hücre içinde çoğalan klamidia lar burada mikro koloniler oluşturur. Giemsa ile boyanırsa nükleus yanında pembe inklüzyon cisimcikleri görülür. Floresan antikorla da boyanabilir.

CHLAMİDİA TRAHOMATİS

Stoplazmada mikrokoloniler yapar. Glikojen içerdiğinden lugolle boyanırlar. C. Trahomatisin A, B, C, …..L1, L2 ve L3 Tipleri var. İnsanda enfeksiyon yapan chlamidia trahomatis in 2 tipi biovar ı var.

• Chlamydyia trahomatis biovar trahoma
• Chlamidi trahomatis biovar LGV

TRAHOM

Chlamydia Trahomatis A,B,C ile meydana gelir. Üst göz kapaklarında kızarma, mukoprülan akıntı, corneal enfeksiyon, üst göz kapağında folliküller. Limbus kan damarları genişler korneayı kaplar, PANNUS yapar ( perde yapar) . tedavi edilmezse korneal skatrix ve körlük gelişir.

İNKLÜZYONLU KONJOKTİVİT

Chlamydia trahomatis D- K suşları ile meydanagelir. Bu chlamidia lar vajende üere cinsel temas ile bulaşır, göze geçer veya çocuğa bulaşır. 7-12 günlük kuluçka döneminden sonra alt göz kapağında akut follikülit oluşur pannus gelişmez. Sekel bırakmaz.

Tanı: direk giemsa boyamada epitelyum hücreleri içerisinde chlamydia lar ( inklüzyon cisimcikleri) görülür. Floresan antikor boyamada inklüzyon cisimcikleri yanında element4er cisimcikler de görülür. ( %93- %96 duyarlı bir testtir). Elementer cisimcikler yuvarlak yeşil boyanır.

CHLAMYDİA TRAHOMATİS E BAĞLI NON SPESİFİK ÜRETRİT

Ya tek başına yada neisseria gonorrhea ile birlikte enfeksiyon yapar. Giemsa ile boyamada görülmez İmmun floresan boyamada görülür. Embryonlu yumurtada kültürü yapılabilir. EİA ile antijen aranabilir. PCR ile DNA aranabilir.

LENFOGRANÜLOMA VENERİUM

Chlamydia trahomatis L1-L2-L3 suşları ile meydana gelir. 3 – 21 günlük bir kuluçka döneminsen sonra hastalık bulguları ortaya çıkar PAPULà VEZİKÜLàÜLSER ortaya çıkar 2 hafta sonra regional LAP, fistül gelişir. Preparat giemsa ve machiavello ile boyanırsa inklüzyon cisimcikleri görülür.

CHLAMYDİA KÜLTÜRÜ

Chlamydyaiar ebryonik yumurta sarı kesesinde üretilbilir. 6-7 günlük kuluçka dönemindan sonra üreme giemsa , gimenez, machiavello, İFA ile gösterilebilir. Ayrıca doku hücre kültüründe ( McCoYhücreleri) üretilebilir. Chlamydyalar riketsiyalar gibi sitopatolojik etki (CPE) yapmazlar. Üredikleri bnoyama ile yada iyot ile gösterilebilir.

CHLAMYDİA PSİTTACHİ

Psittakoz ( Ornitoz) etkenidir. Glikojen içermez iyotla boyanmaz. Balgam antibiyotikte bekletildikten sonra hazrlanan süspansiyon yumurtaya yada fareye burundan inoküle edilir. Otopside bazofil inklüzyon cisimcikleri görülür. İFA ile kesin olarak identifiye edilebilir.

CHLAMYDİA SERO DİAGNOZ

Ancak uzun süreli chlamydia enfeksiyonlarında antikor oluşabiliyor. Psittakoz, LGV, kronik genital chlamydia enfeksiyonlarında antikor gösterilebilir.  Compleman fiksasyon, İmmun fluoresan, Micro iF yöntemleri tanıda kullanılır.

Psittakoz da 2 hafta ara ile alınan antikor titresinde 4 kat artış tanı koydurur.

LGV de comp fixasyon ile 1/ 64 ve üeri antikor varlığı tanı koydurur.

CHLAMYDİA PNEUMONİA ( TWAR)

Gençlerde hafif USYE bazen ağır pnemoni yapar. Tanıda alınan örneklere floresan antikor ile patojenin gösterilmesi en çok kullanılantanı yöntemidir. PCR da kullanılır.

MYCOPLAZMA

Hücre duvarı yok, gram negatif, hareketsiz, bakteri filtreleriden geçer. Giemsa –a castenada ile iyi boyanır. Karanlık saha ve faz kontrastta iyi incelenir. Facultatif anaerobdur. Üremek için ortamda steroller ister. Katı besiyerinde sahanda yumurta gibi 1 haftada ürer. Hücre kültüründe hücrelere yapışarak ürer.

MYCOPLAZMA HOMİNİS :

Genital ve üriner enfeksiyon etkenidir. Artrit, pielonefrit, non gonokoksik üretrit, salpenjit, Pelvik inflamatuar hastalık, prostatit, post partum ateş , post gonokoksik üretrit etkenidir. Puberte sonrası IgG IgM oluşur.

MYCOPLAZMA PMNEUMONİA:

Atipik pnemoni etkenidir. Hastalık sırasında özgül antikorlar meydana gelir. Ayrıca soğuk agglutininler oluşur. Soğuk agglutininler O gurubu eritrositleri ve hastanın kendi eritrositlerini 10 C de ve 25 C de agglutine eder.

UREOPLAZMA UREALİTİCUM

Urogenital florada bulunabilir. Cinsel aktivite ile kolonizasyon riski artar. Normal insanda antikrolar bulunabilir. Non gonokoksik ve post gonokoksik üretrit nedenidir. Hamilelerde korioamnionit yapar. Düşük doğum tartısına yol açar.

MYCOPLAZMA ENFEKSİYONLARINDA TANI:

Boya öne mtaşımaz, IFA ile boyansa da değeri sınırlıdır. İzolasyon: örnek alındıktan sonra penisilinli buyyona konur. Buradan mycoplazma buyyon (H Buyyon) a ekilir. Ayrıca hazır difazik mucoplazma buyyon da var. M. Pneumonia yavaş ürer. Üreme 2-5-10-15-21 günlerde bakılır. Mycoplazmalar sıvı besiyerinde sferüller ( yuvarlak oluşumlar) yaparlar. Katı besiyerinde 10 – 30 günde kolonileri görülür. M. Pnemonia hemoliz de yapar, glikozu fermente eder. Kesin identifikasyon spesifik antiserum varlığında üremenin engellenmesi yoluyla yapılabilir. Üreoplazma urealiticum için U buyyon ve U agar kullanılır üreaz pozitif dir. Üreaz besiyerini kırmızıya çevirir. M. Hominis de aynı BY de ürer ama üreaz negatiftir. àsarı.

MYCOPLAZMA SERO DİAGNOZ

1. PNEUMONİA: ELİSA, Compleman fizasyon, gibi yöntemler fazla çapraz reaksiyon veren antikor olduğundan kullanılamaz. Soğuk aglütininlerin 1/64 sulandırmada + olması yada giderek artıyor olması tanısal değer taşır. Ayrıca PCR ile M. Pnm tanıs konabilir.

 

Kızamık; Measles; Rubeola; Morbili;

Kızamık viral, çok bulaşıcı, döküntüler ile seyreden viral bir enfeksiyon hastalığıdır.

•  Kızamık solunum yoluyla havadan bulaşır, tüm vücuda yayılır.
•  İlk kez 7. yüzyılda tanımlanmış.
•  Aşı öncesi dönemde çocukluk çağının en yaygın hastalığı idi.
•  Aşısı 1963 de bulundu.
•  Halen az gelişmiş ülkelerde sık görülür ve ölüm oranı yüksektir.
•  Kızamık virüsü ısı ve ışıkta hemen ölür, insan vücudu dışında uzun süre canlı kalamaz.
•  İnsandan başka canlıda hastalık yapamaz. Sadece insandan insana bulaşır.

Kızamık virüsü:

•  Reservoir ( kaynak ) İnsandır.
•  Nezaman görülür: Kış sonu ilkbahar aylarında görülür.
•  Nasıl bulaşır: Solunum yoluyla havadan bulaşır.
•  Kime bulaşır: Bütün insanlara bulaşabilir yaş cins ayrımı yapmaz.
•  Bulaşması: Döküntüler başlamadan 4 gün önce ve döküntüler solduktan 4 gün sonraya kadar bulaşıcıdır.
•  Bağışıklık: 1- Aşı ile 2- hastalığı geçirerek bağışıklık kazanılır.

Kızamık kimlerde görülür?

•  Kızamık tüm yaş gurubunda görülebilir,
• Çocuklar özellikle aşısız çocuklar kızamık tehlikesi altındadır,
• Öğrenciler
•  Uluslar arası seyahat edenler
•  Sağlık çalışanları kızamık için risk altındadır.

Ne  zaman kızamıktan şüphelenelim?

•  3 günden uzun süren generalize döküntü varsa,
•  38,3 derecenin üstünde ateş varsa ve aşağıdakilerden en az birtanesi
•  Öksürük yada burun akıntısı yada konjoktivit den en az birtanesi var ise kızamıkdan şüphelenmek gerekir.

Kızamık virüsü nasıl bulaşır?

• Virüs solunum yoluyla havadan bulaşır.
• Boğazda çoğalarak lenf bezlerine yerleşir.
• Bulaştıktan 2 – 3 gün sonra tüm vicuda yayılır.
• Bulaştıktan 5 – 6 gün sonra tüm dokulara yerleşir ve döküntü, ateş başlar.

Kızamık belirtileri nelerdir?

•  Kuluçka dönemi 10 – 12 gündür.
•  Hastalık üşüme, tireme ile ateşin 38,3 dereceye çıkması ile başlar, hastada grip şikayetleri vardır, daha sonra döküntü başlar.
•  Kızamıkta genellikle aşağıdakilerden biri vardır:
  •  Konjoktivit (gözlerde kızarıklık),
  •  Burun akıntısı,
  •  Öksürük.

Kızamık döküntüsünün özelliği nedir?

•  Döküntü şikayetler başladıktan 2-4 gün sonra başlar ve 14 gün sürer.
•  Kızamık döküntüsü yüz ve boyundan (kulak arkası) başlayarak kollara bacaklara doğru yayılır.
•  Kırmızı, ciltten hafif kabarık ve basmakla solan döküntülerdir.
•  Avuç içi, ayak tabanı ve ağız içinde de döküntü görülmesi önemlidir.
•  Küçük döküntüler daha sonra birleşerek büyür.
•  Döküntüler başladığı yerden başlayarak solar, esmerleşir, pullanır ve kaybolur.

Kızamık tehlikeli bir hastalık mıdır?

Evet kızamık tehlikelşi bir hastalıktır. Kızamık sonrası hastalarda aşağıdaki komplikasyonlar ortaya çıkabilir:

• İshal % 8
• Orta kulak iltihabı %7
• Zatürre %6
• Beyin iltihabı %0,1
• Hastaneye yatış %18
• Ölüm %0,2

Kızamık komplikasyonu 5 yaş altı ve 20 yaş üstünde artar.

Kızamık teşhisi nasıl konur?

•  Kızamık teşhisi
  •  Boğaz örneği, kan veya idrardan virüs tespiti.
  •  Kanda kızamık antikorlarının tespiti.
  •  Boğaz, idrar ve örneklerde PCR ile virüs tespiti ile konur.

Günümüzde kızamık vakaları nasıl ?

•  Salgınlar görülmüyor.
•  Nadir tek tek vakalar görülüyor.
•  Vakalar genellikle erişkin.
•  Vakalar genellikle yurt dışı ve aşılamanın şüpheli olduğu ülkelerle ilgili.
•  Ülkemizde 2011 Ocak ayında 2 erikin vaka görülmüştür.

Atipik kızamık ne demek?

•  Çok hafif seyirli, veya
•  Çok ağır seyirli veya
•  Şok tablosuyla seyreden kızamık veya
•  Kanamalar ile seyreden kızamık tabloları atipik kızamık diye adlandırılır.

Kızamık aşısı:

•  Canlı atenüe virüs aşısıdır.
•  % 95 etkilidir.
•  Hayat boyu koruma sağlar.
•  2 doz yapılır.
•  Kızamık Kızamıkcık Kabakulak ile birlikte yapılır. ( karma aşı = MMR aşısı )
•  12 ay üstü ve aşılanmamış erişkinlere yapılır.
•  İlk doz genellikle 18. ayda
•  2. doz 4- 6 yaş arasında yapılır.

Kızamık aşısının yan etkisi var mı?

Kızamık aşısı en güvenilir aşılardan birisidir. Çok az yan etkisi vardır:

•  Ateş 5%-15%
•  Döküntü 5%
•  Eklem şikayetleri 25%
•  Thrombocytopenia <1/30,000 doz da bir
•  Parotit nadir
•  Sağırlık nadir
•  Ansefalit <1/1,000,000 doz da bir.

Kızamık aşısı kimlere yapılmaz:

Kızamık aşısı canlı aşıdır bu nedenle hamilelere ve immün sistemi bozuk olanlara yapılmaz:

•  İlk dozda kızamık aşısına karşı ağır alerjik reaksiyon olmuş ise.
•  Hamilelik varsa.
•  İlaca veya hastalığa bağlı bağışıklık bozukluğu varsa.
•  Akut hastalık hali varsa kızamık aşısı yapılmaz.

Kızamık nasıl tedavi edilir?

• Kızamığın tedavisi yoktur.
• Birçok kızamık vakası yatak istirahatı ve destek tedavisi ile düzelir.
o Destek tedavisinde ateş düşürücü ilaçlar, öksürük kesici ve bronş açıcı ilaçlar ile vitamin A takviyesi yapılır.

Kızamığa bağlı yan etkilerin tedavisi nasıl yapılır?

•  Hastalığın düzelme döneminde tekrar ateşin çıkması yada ateşin 4. günden itibaren halen yüksek devam etmesi,
•  Kuru öksüsüğün yerine balgam çıkartan dolu öksürük başlaması ve iltihabi balgam,
•  Kulak ağrısı, başağrısı başlaması komplikasyon işaretidir.
•  İmmun sistemi bozuk hastalarda komplikasyon riski de fazladır.
  •  Akciğer tutulumu: zatüre, bronşit,
  •  Orta kulak iltihabı,
  •  Sinüzit,
  •  Beyin tutulumu : ansefalit, Kızamık hastalığının komplikasyonlarıdır.
• Kızamık komplikasyonlarının tedavisinde antibiyotik gerekebilir. Yukarıdaki şikayetlerin varlığında hastanın doktora götürülmesi gerekir.

Kızamık aşı ile önlenebilen bir hastalıktır.

Referanslar:
1. Centers for Disease Control and Prevention
http://www.cdc.gov/
2. National Foundation for Infectious Disease
http://www.nfid.org/
3. Caring for Kids
http://www.caringforkids.cps.ca/
4. Public Health Agency of Canada
http://www.phac-aspc.gc.ca/
5. Bellini WJ, Rota JS, Lowe LE, et al. Subacute sclerosing panencephalitis: more cases of this fatal disease are prevented by measles immunization than was previously recognized. J Infect Dis . 2005 Nov 15;192(10):1686-93.
6. Berkow R. The Merck Manual of Medical Information . 17th ed. New York, NY: Simon and Schuster, Inc; 2000.
7. Glickman-Simon R. Measles vaccine. EBSCO Health Library website. : http://www.ebscohost.com/thisTopic.php?marketID=15topicID=81 . Updated February 2008. July 22, 2008.
8. Kassianos G. Vaccination for tomorrow: the need to improve immunisation rates. J Fam Health Care . 2010;20(1):13-6.
9. Peter G, Gardner P. Standards for immunization practice for vaccines in children and adults. Infect Dis Clin North Am . 2001;15:9-19.
10. Red Book: 2003 Report of the Committee on Infectious Diseases . 26th ed. Washington, DC: American Academy of Pediatrics; 2003.