Diyabet; Tip II Diyabet; Şeker Hastalığı;
Type 2 Diabetes (Diabetes Mellitus Type 2; Insulin-Resistant Diabetes; Diabetes, Type 2)

DİYABET NEDİR?

GLİKOZ (yada Glukoz) bir çeşit şekerdir. Hem gıdalar ile alırız hem de karaciğerimiz tarafından yapılır. Glikoz vücudun ana enerji kaynağıdır. Kan yoluyla bütün hücrelere taşınır. Glikozun hücre içerisine girmesi İNSÜLİN hormonunun kontrolündedir. Hücre içerisine giren glikoz enerji için kullanılır. Glikozun fazlası yine insülin aracılığı ile karaciğerde depolanır. DİYABET: Glikoz metabolizmasının bozulması glikoz kullanımının ve depolanmasının aksaması halidir. Kullanılamayan Glikoz kanda birikir, hücreler gerekli enerjiyi alamaz. Tip II diyabet en sık görülen şeker hastalığı çeşididir. Tip II diyabet tedavisinde ilaçlar, yaşam şeklinin değiştirilmesi etkili olmaktadır.

DİYABET NEDEN OLUR?

Tip II diyabet iki sebepten meydana gelir

1- Vücutta insülin vardır ancak yeterli gelmez ki buna insülin direnci denir. Tip II diyabetin en sık sebebi insülin direncidir. İnsülin direncinin en başta gelen sebebi de vücuttaki yağ fazlalığıdır. Yani vücut irileşir ancak insülin salgısı buna yetişemez ise diyabet ortaya çıkar.
2- Tip II diyabetin diğer bir sebebi ise var olan insülin miktarının azalmasıdır.

TİP II DİYABET İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?

Tip II diyabet genellikle 45 yaş üstü kişilerde ortaya çıkar. Nadiren çocuk yaşlarda da görülür. Obezite ile birlikte görülme sıklığı da artmaktadır. Ayrıca aşağıdaki durumlarda Tip II diyabet daha sık ortaya çıkar:

 Prediyabet ( halk arasına gizli diyabet olarak bilinir) açlık kan şekerinin yüksek olması ve / veya bozuk glikoz tolerans testi.
 Metabolik sendrom: Obezite +Kolesterol yüksekliği + Şeker yüksekliği + Hipertansiyon ile karakterize metabolizma bozukluğu.
 Kilo artışı yada obezite özellikle santral obezite denilen göbek etrafındaki yağlanmada artış.
 Ailede Tip II diyabet olması,
 Gebelik diyabeti olması yada 4 kilo üstünde bebek doğumu yapan anneler.
 Düşük yada yüksek kilolu doğmak,
 Bazı ilaçlar Kortizon kullanımı yada Tiazid türü hipertansiyon ilaçlarının kullanılması,
 Birtakım endokrin hastalıklar: Cushing sendromu, Tiroid hastalıkları, akromegali, polikistik over sendromu, akut pankreatit.
 Akantozis Nigrigans gibi insülin direnci ile birlikte görülen klinik durumlar,
 Egzersiz yapmamak, sedanter – hareketsiz yaşamak,
 Kötü beslenme aşırı proteinli, yağlı, şekerli beslenmek, tatlandırıcı kullanmak, gazlı içecekler kullanmak, aşırı kalori almak,
 Yüksek tansiyon,
 Kalp damar hastalıklarının varlığı,
 Depresyon.

TİP II DİYABET NE ŞİKAYETE YOL AÇAR?

Diyabet yıllarca sessiz kalabilir. Kan şekeri yüksekliği yıllarca vücut tarafından tolere edilir ve hasta şikayet etmeden yaşar hatta bu bulgulara alışır hiç şikayet etmez. En sık görülen şikayetler:

• Çok susama
• Sık idrara gitme,
• Gece idrara kalkma,
• Sık acıkma,
• Açıklanamayan kilo kaybı,
• Açıklanamayan kilo alma,
• Yorgunluk halsizlik, çabuk yorulma, takatsizlik,
• Görme bulanıklığı,
• Çabuk sinirlenme,

Daha ileri vakalarda ise

• Sık ve tekrarlayan enfeksiyonlar,
• Yara iyileşmesinde gecikme, iyileşmeyen yaralar,
• El ve ayaklarda karıncalanma, uyuşma hissi,
• Diş etlerinde problemler, diş çürümesinde hızlanma,
• Kaşıntılı, ince , hassas deri,
• Ereksiyon zorluğu, cinsel iştahsızlık,
• Kalp ve böbrek hastalıkları.

TİP II DİYABET TANISI NASIL KONUR?

Şikayetler ve muayene diyabet tanısı koymaya yetse de laboratuvar testleri ile tanı desteklenmelidir. Diyabet ( Şeker hastalığı ) tanısı için aşağıdakilerden bir tanesinin varlığı yeterlidir:
 Diyabet şikayetleri ile birlikte her hangi bir zamanda ölçülen kan şekerinin en az bir kez 200 mg/dl üstünde çıkmış olması Tip II diyabet tansı için yeterlidir, yada,
 8 saatlik açlığı takiben alınan kan şekerinin en az iki kez 126 mg/dl üzerinde çıkması Tip II Diyabet tanısı için yeterlidir, yada,
 Glikoz tolerans testinin 2. Saatinde kan şekerinin 200 mg/dl üzerinde olması Tip II Diyabet tanısı için yeterlidir, yada,
 HbA1c düzeyinin en az bir kez %6.5 üzerinde olması (kötü kan şekeri kontrolü ve 2-4 aylık ortalama kan şekerinin 140 mg/dl üzerinde olduğunu gösterir) Tip II Diyabet tanısı için yeterlidir.

Ayrıca eğer Tip II diyabet tansı kondu ise Tip I olmadığından da emin olmak gerekir bu amaçla şu testlerin de yapılması gereklidir:
 İnsülin seviyesi ve C peptit: pankreasın insülin yapma kabiliyetini gösterir.
 Pankreasa karşı gelişen antikorların varlığına bakılmalıdır ( Islet Oto Antikorları yada Diabetes Mellitus Otoantikor paneli).

Diyabet tanısı konuldu ise aşağıdaki testlerin de yapılması gereklidir:
• Kolesterol seviyeleri,
• İdrarda Şeker, keton ve albümin,
• Karaciğer ve Böbrek fonksiyon testleri yapılmalıdır.

TİP II DİYABET TEDAVİSİ

Şeker hastalığının tedavisindeki ana hedef kan şekerini normal sınırlar içinde tutmaya çalışmak, kan şekerinin düşmesine ( hipoglisemi ) engel olmak, kan şekerinin ani ve kontrolsüz yükselmesine engel olmak ve bu sayede diyabet komplikasyonlarını engellemek, geciktirmektir. Ayrıca yüksek kolesterol ve hipertansiyon gibi birbirine bağlı hastalıkların da tedavisi gerekir. Diyabet tedavisinin ana unsurları Diyet kontrolü ve egzersizdir. İyi bir egzersiz programı ve diyet kontrolü olmadan şeker hastalığının tedavisinde başarılı olunamaz.

 DİYET: yiyecek ve içecekler kan şekerini direkt olarak etkiler, sağlıklı ve dengeli beslenme kan şekeri kontrolünün en önemli adımıdır. Bu amaçla diyetisyen kontrolünde:
• Dengeli beslenme planı hazırlanmalı,
• Karbonhidrat, yağ ve protein ihtiyacı yaş – kilo – iş göz önünde tutularak dengelenmeli,
• Öğün miktarı ve zamanları kişiye göre ayarlanmalı,
• Öğünler atlanmamalı,
• Gerekirse ara öğünler konularak kan şekerinin fazla dalgalanması engellenmeli,
• Yeteri kadar sebze ve lifli gıda alınmalı,
• Alınan yağ miktarı kısıtlanmalı özellikle satüre ( trans ) yağ ve hayvansal yağlardan uzak durulmalı,
• Gerekli protein alınmalı,
• Yüksek şekerli gıdalardan uzak durulmalı,
• Günlük yemek kaydı tutulmalı, diyet listesinin dışına çıkılmamalı,
KİLO VERME:
• Tip II Diyabetin en sık görülen sebebi aşırı kilodur. Var olan insülin vüvutt kitlesi için yeterli gelmez ve diyabet ortaya çıkar. Egzersiz ve diyet kontrolü kilo vermek için en önemli basamaklardır.
FİZİKSEL AKTİVİTE:
• Egzersiz birçok açıdan kan şekerinin normale gelmesini sağlar:
• Vücut insüline daha duyarlı hale gelir ve şekerin kontrolü kolaylaşır,
• Uygun vücut ağırlığına inilmesini sağlayarak insülin direncini azaltır,
• Vücut yağ kitlesini azaltarak insülinin etkisini artttırır,
• Egzersiz sırasında hem kondüsyon çalışması ( kas yapmadan oksijen yakımını hızlandırarak) hemde kas kitlesini hafifçe arttırmak insülin etkisini arttırır. Ayrıca kalp hastalıkları riski, damar sertliği rsiki de azaltılmış olur.
• Egzersiz mutlaka akademisyenler gözetiminde yapılmalıdır. Bilinçsiz egzersiz kalbinize ve diyabet tedavinize zarar verir.

DİYABETİN İLAÇLA TEDAVİSİ

İnsülin olmayan şeker ilaçları: Diyabet tedavisinde ilk tercih edilen ilaçlardır. Çoğu ağızdan alınabildikleri için kullanımları kolaydır.
• Biguanidler: Metformin en sık kullanılan şeker ilacıdır. Çocuklarda kullanılabilen insülin olmayan tek şeker ilacıdır. Dışarıdan alınan şekeri etkilemez ancak vücudun kendi yaptığı şekeri düşürerek etki eder. Tek başına şeker kontrolünde başarı sağlanamaz ise ek ilaçlara geçilmelidir.
• Sulfanilüre yada Dipeptidil Peptidaz IV (DPP-4): pankreası daha fazla insülin üretmeye zorlayan ilaçlardır.
• Thiazolidinedionlar: Vücudu insüline karşı hassaslaştırır, az insülin ile daha fazla şeker kullanımı sağlarlar.
• Nişasta blokerleri: Basaraktan şeker emilimini geciktirirler.
• Sodyum Glikoz ko-transporter 2 inhibitörleri (SGLT-2): idrarla daha fazla şeker atılmasını, kan şekerinin düşmesini sağlarlar.
• Safra asidi bağlayıcılar: basrakta emilimi güçleştirerek şekerin kana karışmasına engel olurlar.

Enjeksiyon yoluyla kullanılan insülin dışı şeker ilaçları:
• Glukagon Like Peptid-1 Receptor Agonisti (Glokagona benzer peptit-1 reseptör agonisti) (İnkretin-mimetikler): Hem pankreasın insülin salgılamasını arttırarak hem de iştahı azaltarak kan şekeri kontrolü sağlarlar.
• Amylin analogları: tip II diyabette pankreasta azalmış olan bir proteindir.
Yukarıda sayılan bütün ilaçlar vücut kendi insülinini yapabiliyor ise etkilidirler.

İnsülinler : Aşağıdaki durumlarda insülin tedavisi başlanmalıdır:
• Vücut kendi insülinini yapamıyor ise,
• Diğer ilaçlar, diyet ve egzersiz ile kan şekeri kontrolü başarılamadıysa insülin tedavisine başlanmaldırı.
İnsülinlerin neredeyse tamamı enjeksiyon yoluyla verilir, sadece seçilmiş vakalarda kullanılabilen bir nazal inhalasyon formu da vardır. İnsülinler kısa orta ve uzun etkili insülinler olarak kullanımda bulunuyor. İnsülinler kesinlikle doktor kontrolünde kullanılmalıdır.

Diğer İlaçlar : Diyabet ile bağlantılı yüksek kolesterol ve hipertansiyon şeker kontrolü ile normale dönmedi ise mutlaka ilaç başlanmalıdır. Ayrıca her diyabet hastası yıllık grip aşısını, zatüre aşılarını, zona aşısını olmalıdır.

KAN ŞEKERİ TESTLERİ:

Kan şekeri alınan gıdalar ve sıvılar ile hızla değiştiği kadar ruh haliyle de hızla değişir. Aşırı yükselme ve aşırı düşme şuur kaybı ve koma ile hatta ölümle sonuçlanabilir. Bu nedenle insülin tedavisi altındaki her diyabet hastası kan şekerini düzenli aralıklar ile kendisi evde kontrol edebilmeli ve bu ölçümleri kayıt etmelidir. Bu şekilde tedavinin başarılı olup olmadığı ortaya çıkar. İnsülin dışı tedavilerde de başlangıçta sıkı kan şekeri kontrolü gerekir.
HbA1c testi kanda fazla glikozun hemoglobine bağlanması sonucu oluşan bir moleküldür. Hemoglobinin ömrü kadar kanda kalır (2-4 ay). HbA1c bize son 2-4 aylık kan şeker kontrolünün ortalamasını verir. Tip II diyabette amaç HbA1c seviyesini %7 nin altında tutmaktır. Bu sayede diyabet komplikasyonları daha az görülür.

DİYABETTE DEPRESYON:

Diyabetli hastalarda depresyon sık görülür, hastanın tedaviye uyumunu bozar, kan şekeri kontrolünü bozar, komplikasyon sıklığını çok arttırır. Tip II Diyabet hastalarında 2 haftadan uzun süren sebepsiz üzüntü, ümitsizlik, bezginlik, isteksizlik, ilgisizlik, içine kapanıklık depresyonun önemli işaretleridir ve mutlak tedavi edilmelidir.

ŞEKER HASTALIĞININ KOMPLİKASYONLARI:

Kontrol edilemeyen kan şekeri damarlardan başlayarak birçok organa hasar verir. Diyabet ne kadar kontrol ediliyor kan şekeri ne kadar yüksek seyrediyor ne kadar uzun süre yüksek kalıyor ise komplikasyonlar da okadar sık ve ağır görülür.
En sık görülen diyabet komplikasyonları:
– Retinopatiler: Göz hastalıkları,
– Nefropatiler : Böbrek hastalıkları,
– Nöropatiler: Sinir sistemi hastalıkları ve
– Diyabetik ayak hastalıklarıdır. Ayrıca diyabet damar sertliğine ve yüksek kolesterole de yol açtığından inme, felç, beyin kanamaları, kalp hastalıkları da diyabetlilerde daha sık görülür.

DİYABET KOMPLİKASYONLARI NASIL AZALTILIR?

Diyabet komplikasyonlarından korunmanın en önemli yolu iyi bir kan şekeri kontrolü sağlamak ve bunu idame ettirmektir. HbA1c seviyesini %7 nin altıda tutmak Tip II diyabet hastalarında komplikasyonları azaltmak için önemlidir. Ayrıca tip II diyabet hastalarının aşağıdaki önerilere dikkat etmesi komplikasyon riskini azaltır

1- Ayak bakımı: sık aralıklarla ayak bakımı yapmak, ayakları kuru, temiz ve sıcak tutmak.
2- Her yıl en az bir kez göz kontrolünden geçmek,
3- Her 6 ayda bir en a bir kez diş kontrolünden geçmek,
4- Sigara içmemek, alkol kullanmamak,
5- Depresyon bulgularının varlığında doktora gitmek yardım almak,
6- Sağlık kontrollerini düzenli olarak yaptırmak.

ŞEKER HASTALIĞINI ÖNLEMEK MÜMKÜN MÜ?

Tip II Diyabet gelişimini önlemek ve / veya geciktirmek mümkündür özellikle aşağıdaki önlemler sizi diyabetten korur:
• Düzenli spor yapmak,
• Kilo almamak,
• Sigara içmemek,
• Alkol kullanmamak yada kısıtlı kullanmak,
• Dengeli ve düzenli beslenmek,
• Lifli gıdalar almak,
• Yeterince sebze ve meyve yemek ( özellikle elma, üzüm),
• Aşırı yağlı yememek özellikle hayvansal yağlar ve trans yağlardan uzak durmak,
• Şeker kullanmamak,
• Tatlandırıcı kullanmamak,
• Gazlı içecekler kullanmamak sizi diyabetten uzak tutacaktır

Referanslar:
National Diabetes Information Clearinghouse
http://diabetes.niddk.nih.gov
American Diabetes Association
http://www.diabetes.org
Canadian Diabetes Association
http://www.diabetes.ca
Public Health Agency of Canada
http://www.phac-aspc.gc.ca
Diabetes mellitus type 2 in adults. EBSCO DynaMed Plus website. Available at:http://www.dynamed.com/topics/dmp~AN~T113993/Diabetes-mellitus-type-2-in-adults. Updated August 25, 2017. Accessed August 25, 2017.

American Association of Clinical Endocrinologists, American College of Endocrinology. Comprehensive Type 2 Diabetes Management Algorithm 2017. Endocr Pract. 2017 Feb;23(2):207-238.
American Diabetes Association Classification and Diagnosis of Diabetes of Diabetes Mellitus. Diabetes Care. 2015 Jan;38 Suppl:S8-S16.
Diabetes. Centers for Disease Control and Prevention website. Available at: http://www.cdc.gov/diabetes/home/index.html. Updated July 25, 2016. Accessed August 25, 2017.
Symptoms & Causes of Diabetes. National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases website. Available at: https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/overview/symptoms-causes. Updated November 2016. Accessed August 25, 2017.
Diabetes mellitus type 2 in children and adolescents. EBSCO DynaMed Plus website. Available at:http://www.dynamed.com/topics/dmp~AN~T901364/Diabetes-mellitus-type-2-in-children-and-adolescents. Updated July 18, 2017. Accessed August 25, 2017.
Dietary considerations for patients with type 2 diabe

Alanin Transaminaz ( ALT = SGPT) :

Artmış alanin transaminaz karaciğer hastalıkları ( hepatosit hasarı), hepatit, safra yolu hastalıklarında ve ilaçlara bağlı olarak artar.

Albümin:

Artmış albümin dehidratasyon da, azalmış albümin ise karaciğer hastalıklarında, nefrotik sendromda, kalp yetmezliğinde, açlık ve yetersiz beslenmede, barsak emilim bozukluklarında, lösemide olur.

Alkali Fosfataz (ALP):

Yüksek alkali fosfataz ergenlikte hızlı kemik gelişimi dönemlerinde, kemik hastalıklarında, kırıklarda, karaciğer ve kemik tümörlerinde, lösemide görülür.

Aspartat Transaminaz ( AST=SGOT):

Yüksekliği alkolizm, siroz, hepatit, ilaca bağlı, safra yolu hastalıklarında görülür. Azalmış AST üremide, B6 eksikliğinde ve ilaca bağlı olarak görülür.

Direk Bilirübin:

Artmış direk bilirübin hepatit, siroz, neoplazm, safra yolu hastalıkları ve yeni doğan sarılığında görülür.

Total Bilirübin:

Karaciğer hastalıkları (hepatit, siroz, neoplazm), alkolizm, hemolitik hastalıklar, safra yolu hastalıkları ( taş, tıkanma, tümör) yeni doğan sarılığı ve anoreksi de görülür.

Kalsiyum:

Artmış kalsiyum hiperparatiroidizm de, akciğer ve meme kanserinde, kemik resorbsiyonu nun arttığı durumlarda görülür. Azalmış kalsiyum beslenme bozukluklarında, barsak emilim bozukluklarında, Vit D eksikliğinde görülür.

Karbon Dioksit:

Artmış karbon dioksit Respiratuvar asidoz ve/ veya metabolik alkalozda, azalmış karbon dioksit respiratuvar alkaloz ve / veya metabolik asidoz da görülür.

Klor ( Cl):

Artmış klor miktarı dehidratasyonda, metabolik asidozda, azalmış klor miktarı ise aşırı hidrasyonda respiratuvar asidoz ve metabolik alkaloz da görülür.

Total kolesterol:

Artmış total kolesterol, beslenme bozukluğu, hipotiroidizm de görülür. Azalmış total kolesterol beslenme bozukluğu, emilim bozukluğu ve hematolojik hastalıklarda görülür.

Kreatinin:

Artmış kreatinin renal hastalıklarda, böbrek yetmezliğinde, Glomerüler filtrasyonun düştüğü durumlarda artar, düşük kreatinin ise kas kitlesinin azaldığı durumlarda, karaciğer hastalıklarının ileri dönemlerinde görülür.

Ferritin:

Artmış ferritin hemokromatoz, hematolojik hastalıklar, akut karaciğer hastalıkları, lenfoma ve hepatosellüler karsinomada görülür. Düşük ferritin ise demir eksikliğinde görülür.

Gama Glutamik transferaz ( GGT):

GGT safra yolu tıkanmalarında, siroz da, hepatitlerde, karaciğer ve pankreas kanserlerinde ve alkolizm de artar.

Glikoz:

Kan şekeri diyabet de yüksek, insülinoma da düşük seyreder.

High Density Lipoprotein ( HDL):

Artmış HDL östrojen yüksekliğinde, Doğum kontrol hapları kullanımı sırasıdna, ilaçlara bağlı olarak yüksek seyreder,  obezite de, diyabette ve üremi de düşük seyreder.

Demir ( Fe):

Yüksek demir hemakromatoz da, hemolitik anemide, akut karaciğer hastalıklarında yüksek görülür. Düşük demir ise demir eksikliği anemisinde görülür.

Laktat Dehidrojenaz (LDH):

Neoplazm larda, hematolojik hastalıklarda, miyokard, pulmoner ve renal infarktüslerde, infeksiyöz mononükleozisde LDH yükselir.

Low Density Lipoprotein (LDL):

Yüksek LDL ateroskleroz ve koroner kalp hastalıklarında yüksek bulunur.

Magnezyum (Mg):

Yüksek Mg böbrek yetmezliği ve solunum yetmezliğinde, düşük Mg epilepsi ataklarında, tetani de, kardiak aritmilerde, Ca ve K düşüklüğünde görülür.

Fosfor ( fosfat) :

Böbrek taşlarına, böbrek yetmezliğinde, akromegalide, hipoparatiroidizm de, kemik metastazlarında yüksek görülür. Osteomalazi de, hiperparatiroidide düşük bulunur.

Potasyum (K):

Yüksek potasyum travma ve ezilmelerde, Addison hastalığında, asidoz da, böbrek hastalıklarında yüksek bulunur. Primer aldosteronizm de metabolik alkaloz da, Cushing sendromunda, renal tübüler hastalıklarda ise düşer.

Total Protein:

Dehidratasyonda total protein yüksek bulunur, beslenme bozukluğu, emilim bozuklukları ve ödem de düşük bulunur.

Sodyum (Na):

Yüksek Na dehidratasyonda, Cushing sendromunda, aldosteronizm de görülür. Düşük Na ise addison hastalığı, over hidrasyon, hipopituitarizm ve karaciğer hastalıklarında görülür.

Total Demir Bağlama Kapasitesi (TDBK):

Artmış TDBK demir eksikliğinde. Azalmış TDBK hemokromatoz da görülür.

Trigliserid:

Artmış trigliserid aterosklerotik hastalıklarda, koroner arter hastalıklarında, aşırı karbonhidrat alımında, obezite ve pankreatitte görülür.

Üre:

Artmış üre kronik böbrek hastalıklarında, akut böbrek yetmezliğinde, ketoasidoz da, dehidratasyonda ve GİS kanamalarda görülür. Düşük üre ise gebeliğin son dönemlerinde, protein alımının azaldığı durumlarda, aşırı hidrasyonda, SIADH ve karaciğer yetmezliğinde görülür.

Ürik Asit:

GUT hastalığında, böbrek taşında, metabolik hastalıklarda, diüretik kullanımında, dissemine neoplazm larda, alkol alımında, böbrek yetmezliğinde hipertansiyonda artar.

Koroner Check Up; Coronary risk profile; Koroner kalp hastalıkları risk testi; Lipid profili;

Koroner kalp hastalıklarına yol açan kolesterol ve lipit testleridir. Koroner risk testleri koroner kalp hastalıklarına ne derece yatkın olduğumuzu ortaya koyar. Kolesterol bir yağ çeşididir ve damar duvarına yapışarak tıkanma ve sertleşmeye yol açar. Damar sertleşmesi hipertansiyon tıkanmalar ise enfarktüs ve felçlerle sonuçlanır.

Koroner risk profili hangi testlerden oluşur?

•  Total kolesterol,
•  LDL kolesterol (kötü kolesterol),
•  HDL kolesterol (iyi kolesterol),
•  VLDL kolesterol,
•  Trigliserid,
•  High sensitif CRP.

Kolesterol risk profili ne gösterir?

Kalbinizin koroner arter hastalıklarına ne kadar yakın olduğunu gösterir. Koroner arter hastalığına yatkınlığınızı gösterir. Kalp ve diğer damarlarınızın kolesterol ve kan yağları ile tıkanıp tıkanmadığını damar sertliği, hipertansiyon, enfaktüs, inme ve felç gelişme riskinizi gösterir.

Koroner risk profili ne zaman yapılır?

Erişkinler: İlk kolesterol testleri 20 li yaşların başında yapılmalıdır. Daha sonra 5 yılda bir ve 35 ila 45. Yaşlarda tam kalp muayenesi ile birlikte değerlendirilmelidir. Ailesinde hipertansiyon ve koroner arter hastalığı olanların kolesterol değerlerini daha sık izlemeleri önerilir. Diyabet, şeker hastalığı, hipertansiyon, felç, yada koroner arter hastalığı olanların kolesterol değerlerine dikkat etmeleri gerekir.

Korner risk profili zamanı:

•  Hiçbir hastalık ve risk taşımayanlar için 20 yaşından itibaren her 5 yılda bir,
•  Ailede koroner kalp hastalığı, diyabet, hipertansiyon, felç, gibi öyküler var ise daha sık,
•  Kendisinde hipertansiyon, enfarktüs, inme, felç, koroner kalp hastalığı var ise ve kolesterol düşürücü ilaç alıyorsa en az yılda bir kolesterol lipit profili bakılmalıdır.

Çocuklarda ilk kolesterol testi ne zaman yapılmalıdır?

Ailede koroner kalp hastalıkları, enfarktüs, beyin kanaması, hipertansiyon, diyabet var ise 5 yaşından itibaren 5 yılda bir kolesterol ve lipit profiline bakılmalıdır.

Kolesterol için normal değerler nedir?

• LDL kolesterol: < 130 mg/dL (düşük değerler tercih edilir)
• HDL kolesterol: > 40 – 60 mg/dL (yüksek değerler tercih edilir)
• Total kolesterol: < 200 mg/dL (düşük değerler tercih edilir)
• Trigliserid: 10 – 150 mg/dL (düşük değerler tercih edilir)
• VLDL: 2 – 30 mg/dL.

Yüksek kolesterol ne anlama gelir?

Yüksek kolesterol ( HDL hariç) sizin kalp hastalıklarına, kalp krizine, hipertansiyona, beyin kanaması, inme ve felç geçirmeye yatkın olduğunuzu gösterir. Kalp ve diğer arterlerin kolesterol nediyle sertleşmeye başladığını tıkanmaya başladığını gösterir. Bu durumda yaşam şeklinizi değiştirmeniz, diyet yapmanız ve kolesterol düşürücü ilaçlar almaya başlamanız gerekebilir.

Kronik hastalıklar, artrit, nefrit, kronik böbrek yetmezlikleri, tiroit hastalıkları, Hipotiroidi, hipertiroidi ve karaciğer hastalıkları kolesterol seviyesini arttırabilir. Artrit alevlenmesine bağlı ise tedaviden 2-3 ay sonra kolesterol testleri tekrarlanmalıdır. Koroner risk profili koroner kalp hastalıklarına yatkınlığımızı gösterir ne zaman enfarktüs yada felç geçireceğinizi göstermez.
Referanslar:
Expert Panel on Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Cholesterol in Adults. Executive summary of the third report of the National Cholesterol Education Program (NCEP) expert panel on detection, evaluation, and treatment of high blood cholesterol in adults (Adult Treatment Panel III). JAMA. 2001;285:2486-2497. Updated 2004.
Libby P. Lipoprotein disorders and cardiovascular disease. In: Bonow RO, Mann DL, Zipes DP, Libby P, eds. Braunwald’s Heart Disease: A Textbook of Cardiovascular Medicine. 9th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2011:chap 49.
Gennest J, Libby P. Lipoprotein disorders and cardiovascular disease. In: Bonow RO, Mann DL, Zipes DP, Libby P, eds. Braunwald’s Heart Disease: A Textbook of Cardiovascular Medicine. 9th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2011:chap 47.
Adult Treatment Panel III (ATP III) of the National Cholesterol Education Program. Implications of recent clinical trials for the National Cholesterol Education Program Adult Treatment Panel III guidelines. Circulation. 2004 Jul 13; 110(2):227-39.

Kalp sağlığı açısından risk teşkil eden durumların tespiti ve risk hesaplamasını içeren testlerdir. Özellikle hipertansiyon ve buna bağlı risklerin tahminde kan yağları çok önemlidir. Sigara içen, kilolu yada ailesinde kardiyo vasküler hastalık öyküsü olan kişilerin yaptırması önerilmektedir.

Kalp sağlığı hipertansiyon testleri nelerdir?

• Lipoprotein a,
• Homosistein,
• Açlık kan şekeri,
• Total kolesterol,
• HDL kolesterol,
• LDL kolesterol,
• VLDL kolesterol,
• Trigliserid,
• EKG.

SPOR CHECK-UP özellikle aşağıda sayılan risk faktörlerinin bir veya birkaçını taşıyan kişilerin spor veya bir egzersiz programına başlamadan önce metabolik, kardiak durumlarının tespitini, sarılık testlerini, kan sayımını, tiroid, böbrek ve karaciğer fonksiyon testlerini içerir.

Spor için risk faktörleri nelerdir ?

•  Kalp krizi geçirmiş kişiler,
•  Kilolu kişiler,
•  Sigara içenler,
•  Ailede kalp hastalığı olan kişiler,
•  Ailede CVA hastalığı olan ( felç, geçici felç ) kişiler,
•  Kolesterol düzeyi yüksek erkekler,
•  40 yaşın üstü ve hiç spor yapmamış kişiler,
•  Perimenapoz ve menapozda olan kadınlar ,
•  Kardiak ritm bozuklukları olanlar ,
•  Tiroid hastalığı olanlar,
•  Diyabetik ler,
•  Akciğer hastalığı olanlar,
•  Hipertansif kişiler,
•  Böbrek ve karaciğer fonksiyon bozukluğu olanlar,
•  Kronik iltihabi hastalığı olanlar,
•  Kanama ve pıhtılaşma bozukluğu olanlar,
•  Kronik anemisi olan kişiler için spor öncesi yapılması önerilen chec up programıdır.

Testler:

• AÇLIK KAN ŞEKERİ
• HEMOGRAM ( TAM KAN SAYIMI )
• WBC
• RBC
• PLT
• HB
• HTC
• MCV
• MCH
• MCHC
• RDW
• TAM İDRAR TAHLİLİ
• ÜRE
• KREATİNİN
• SGOT
• SGPT
• SEDİMENTASYON
• TOTAL KOLESTEROL
• HDL KOLESTEROL
• LDL KOLESTEROL
• VLDL KOLESTEROL
• TRİGLİSERİD
• TSH
• ANTİ HAV IgM
• HBs AG
• ANTİ HCV
• EKG

Toplumda giderek artan sıklıkta görülmeye başlanan ve başlangıç yaşı genç yaşlara doğru kayan şeker hastalığının erken teşhisi için gerekli testleri içeren Check Up programı. Diyabet Check Up paketi aşağıdaki laboratuvar testlerini içermelidir.

Testler:

•  Açlık Kan şekeri

•  Post Prandial 2. Saat kan şekeri

•  Açlık İnsulin düzeyi

•  HOMA –IR ( insulin direnci hesaplanması )

•  Hemoglobin A1c ( 3 aylık şeker bilançosu )

HOMA _ IR :

İnsülin direnci hesaplamasıdır. Pankreas tarafından üretilen insülin’in vücut için gerekli ve yeterli etkiyi sağlayamamasıdır. İnsüline karşı direnç gelişir ise yağ hücrelerinde depolanmış trigliserid ler enerji sağlamak amacıyla kana verilir ( kanda trigliserid artar ), şekerin kas ve karaciğere girmesi zorlaşır, kanda şeker artar. İnsülin direnci sonucu ortaya çıkan bu durum kan da yüksek seviyelerdeki insülin ve şeker oranına yol açar. İnsülin direnci genellikle metabolik sendrom ve tip 2 diyabete sebep olur. HOMA – IR testi ile erken dönemde insülin direncinin tespit edilmesi diyabet ve metabolik sendromun erken dönemde tespiti ve önlenmesi için ilk adımdır.

Hemoglobin A1c:

Diğer ismiyle şekerlenmiş hemoglobin ( yada kısaca Hba1c), şeker hastalığında tedavinin etkinliğini ölçmek, kimi zaman da şeker hastalığı tanısı koymak için kullanılan bir testtir. Hemoglobin A1c sıklıkla HbA1c olarak da kısaltılır. Şeker hastalığı tedavisinde geçmiş iki-üç aya ait kan şekeri profili hakkında bilgi verdiği için geçtiğimiz yıllarda artan sıklıkla kullanılmaya başlamıştır. Açlık kan şekerinden farklı olarak şekerin gün içindeki artışını da gösterir, şeker hastalığı teşhisinde kullanılır. Hastanın şeker kontrolünü başarıp başaramadığını yani tedavinin başarısını gösteren en basit testtir.

İnsülin:

Vücudumuzda karbonhidrat metabolizmasının en önemli düzenleyicisidir. Pankreastan salınır. Kan şekerini düşüren en önemli tek hormondur. İnsülün karbonhidrat metabolizmasının birinci ve en önemli düzenleyicisi olmakla birlikte yağ ve protein meatbolizmaları üzerinde de önemli etkileri vardır. İnsuli in tam yokluğunda tipI şeker hastalığı ( insuline bağımlı şeker hastalığı ), bu hormonun eksikliği yada buna karşı direnç gelişmesi durumunda da Tip II şeker hastalığı ortaya çıkar.

Detaylı kadın check-up programında : tam kan sayımı anemi ( kansızlık ), enfeksiyon hastalıklarının taraması, tam idrar tahlili, açlık kan şekeri, 3 aylık kan şekeri bilançosu, vücut insülin direnci, kan insülin seviyesi, böbrek fonksiyonları, karaciğer fonksiyonları, kan yağları ve kolesteroller in analizi, kalp fonksiyonları ve EKG, bağırsak gizli kanama taraması, dışkı mikroskobisi ve parazit taraması, kalsiyum miktarı, over ve meme kanseri ön taraması, hepatit B virüs taşıyıcılık ve aşı taraması, hepatit A taraması, tiroit fonksiyonları taramaları yapılmaktadır.

Detaylı kadın Check Up programı aşağıdaki laboratuvar testlerini kapsar.

Testler :

• TAM KAN SAYIMI ( HEMOGRAM ),
• SEDİMENTASYON,
• TAM İDRAR ANALİZİ,
• DIŞKIDA GİZLİ KAN,
• DIŞKI MİKROSKOPİSİ VE PARAZİT ARAŞTIRMASI,
• AÇLIK KAN ŞEKERİ,
• HBA1C ( 3 AYLIK KAN ŞEKERİ BİLANÇOSU ),
• HOMA – IR ( İNSULİN DİRENCİ ),
• İNSULİN,
• ÜRE,
• KREATİNİN,
• ÜRİK ASİT,
• Na, K, Cl ( ELEKTROLİTLER ),
• TOTAL KALSİYUM,
• SGOT ( AST ),
• SGPT ( ALT ),
• GGT ( GAMMA GLUTAMİL TRANSFERAZ ),
• LDH ( LAKTAT DEHİDROGENAZ ),
• ALP ( ALKALEN FOSFATAZ ),
• TOTAL KOLESTEROL,
• HDL KOLESTEROL,
• LDL KOLESTEROL,
• VLDL KOLESTEROL,
• TRİGLİSERİD,
• Ca 125 ( OVER KANSER TARAMASI ),
• Ca 15-3 ( MEME KANSER TARAMASI ),
• CRP,
• ROMATOİD FAKTÖR,
• HBs Ag ( HEPATİT B ANTİJENİ ),
• ANTİ HBs ( HEPATİT B ANTİKORU ),
• ANTİ HAV TOTAL ( HEPATİT A ANTİKORU ),
• TSH ( TROİD STİMULAN HORMON ),
• T3 (TRİİODOTRİONİN ),
• T4 ( TETRAİODO TRİONİN ),
• EKG ( ELEKTROKARDİOGRAFİ ).

Yeni genel check up programında : anemi ( kansızlık ), enfeksiyon hastalıklarının taraması, idrar tahlili ve açlık kan şekeri taraması, böbrek ve karaciğer fonksiyonlarının taraması, kan yağları ve kolesterol analizi, tiroid fonksiyonları taraması, kalp fonksiyonları, akciğer fonksiyonları ile hepatit A ve hepatit B taramaları yapılmaktadır.

Testler:

• TAM KAN SAYIMI ( hemogram )
• SEDİMENTASYON
• TAM İDRAR ANALİZİ
• AÇLIK KAN ŞEKERİ
• ÜRE
• KREATİNİN
• ÜRİK ASİT
• SGOT ( AST )
• SGPT ( ALT )
• TOTAL KOLESTEROL
• HDL KOLESTEROL
• LDL KOLESTEROL
• TRİGLİSERİD
• TSH ( TİROİD STİMULAN HORMON )
• T3 ( TRİİODO TRİONİN – TİROİD HORMONU )
• T4 ( TETRAİODO TRİONİN – TİROİD HORMONU )
• HBs Ag ( HEPATİT B ANTİJENİ )
• ANTİ HB s ( HEPATİT B ANTİKORU )
• ANTİ HAV ( HEPATİT A ANTİKORU )
• EKG ( ELEKTROKARDİOGRAM )

Trigliseridler bir gliserid molekülüne bağlı 3 yağ asidinden oluşmuş yağlardır. Gıdayla dışarıdan da alınır vücuttada sentezlenir. Enerji maddesi olarak yağ dokusunda depolanır.

Trigliserid için normal Değerler:

Erkek: 40-160 mg/dl
Kadın: 35-135 mg/dl

Trigliserid Değerini Arttıran Sebepler

• Gıdayla fazla yağ alımı,
• Genetik meyil,
• Böbrek hastalıkları,
• Pankreas iltihapları,
• Doğum kontrol hapı kullanımı,
• Şeker hastalığı.

Trigliserid Değerini Düşüren Sebepler

• Kalıtsal metabolizma hastalıkları

Cholesterol and triglyceride test; Lipoprotein/cholesterol analysis; Lipid profile; Lipid panel; Hyperlipidemia – testing; Coronary risk profile;

Kolesterol mum benzeri katı bir yağdır. Hem gıdalar ile alınır hem de vücutta yapılır. Kanda kolesterol ve trigliserid miktarı kardiyo vasküler hastalık riskinin değerlendirilmesi için çok önemli testlerdir. Vücudun düzgün çalışabilmesi için bir miktar kolesterol gereklidir. Fazla kolesterol damarlarda birikerek esnekliğin bozulmasına ( damar sertliği ) ve tıkanmalara yol açarak hipertansiyon, kalp ve damar hastalıklarına, enfarktüs, inme ve felçlere yol açmaktadır.

LDL kolesterol nedir?

Kolesterolün bir kısmı kötü kolesterol denen ve karaciğerden kolesterolü damara taşıyan kısımdır, buna Low Density Lipoproteinler denir (LDL Kolesterol), damar sertleşmesi ve tıkanmasından sorumludur.

HDL Kolesterol nedir?

Kolesterolün bir kısmı damarlardaki kolesterolü karaciğere taşır. High Density Lipoproteinler yada iyi kolesterol de denir. Yüksek olması kalp damar hastalıklarından korur.

Lipit profili testleri nelerdir?

Lipit profili yada koroner risk profili testleri şunlardır:

•  Total kolesterol,
•  LDL kolesterol ( kötü kolesterol),
•  HDL kolesterol ( iyi kolesterol),
•  VLDL ( Very Low Density Lipoproteinler) bakılmalıdır.

LDL miktarı trigliserid ve total kolesterolden hesaplanır, eğer trigliserid miktarı çok yüksek ise direk LDL ölçümü yapılır.

Kolesterol ve trigliserid laboratuar testleri ne için bakılır?

Kolesterol ler ve trigliserid koroner risk hesaplaması, hipertansiyon, kardiyo vasküler hastalıklar ve inme risklerinin değerlendirilmesi için yapılır. Kolesterol ve kardiyo vasküler hastalıklar riski çocuk yaşta başlar bu nedenle ailede kardiyo vasküler hastalık olan ( hipertansiyon, enfarktüs, felç vb. ) herkesin çocuk yaştan itibaren kolesterol ve trigliserid profiline baktırmaları gereklidir.

Lipit profili laboratuar testleri:

• Tüm çocuklara bir kez,
• Ailede diyabet, yüksek tansiyon, kalp hastalıkları, inme ve felç var ise düzenli aralıklar ile,
• Yüksek kolesterol problemi var ise tedaviye ilave olarak düzenli aralıklar ile bakılmalıdır.

Erişkinler için:

• 20 yaşından önce herkesin lipit profil laboratuar testleri yaptırması tavsiye edilmektedir. Eğer yapılmadı ise erkeklerin 35 yaş öncesi bayanların ise 45 yaş öncesi lipit profillerine baktırmaları önerilmektedir. Bu değerlerin saklanması gerekir.
• Eğer diyabet, hipertansiyon kalp hastalığı, koroner kalp hastalığı, inme geçirmiş ise yaşa bakılmadan tedavi ile birlikte düzenli aralıklar ile (en az yılda bir) kolesterol trigliserid testleri bakılmalıdır.
• Erişkin hastalar lipit profili laboratuar testleri normal ise 5 yılda bir lipid profili bakılmalıdır.

Çocuklarda lipit profili laboratuar testleri:

Çocuklarda ilk kolesterol değerlerini ne zaman bakılması gerektiği konusunda uzmanlar arasında tam bir konsensüs olmasa da çocukluk çağı kolesterol değerleri çok bilgi vermektedir.
Bazı otoriteler ailede kardiyo vasküler hastalık, hipertansiyon, diyabet olanların diğer otoriteler ise bütün çocukların kolesterol profillerinin bakılmasını önermektedir.

Kolseterol ve triglserid için normal değerler:

•  LDL kolesterol: <130 mg/dL,
•  HDL kolesterol:>40 – 60 mg/dL,
•  Total kolesterol: < 200 mg/dL,
•  Trigliserid:10 – 150,
•  VLDL: 2 – 38

Anormal değerler ne anlama gelir?

Kolesterol ve trigliserid değerlerinde anormal değerler kardiyo vasküler hastalıklar, hipertansiyon, inme, enfarktüs ve felç riski demektir.
Herhangi bir akut, aktif enfeksiyon (örneğin romatoid artrit alevlenmesi vb.) total kolesterol miktarını değiştirir. Bu dönemde yapılan testler 2-3 ay sonra tekrarlanmalıdır.

Referanslar:

1. Expert Panel on Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Cholesterol in Adults. Executive summary of the third report of the National Cholesterol Education Program (NCEP) expert panel on detection, evaluation, and treatment of high blood cholesterol in adults (Adult Treatment Panel III). JAMA. 2001;285:2486-2497. Updated 2004.
2. Libby P. Lipoprotein disorders and cardiovascular disease. In: Bonow RO, Mann DL, Zipes DP, Libby P, eds. Braunwald’s Heart Disease: A Textbook of Cardiovascular Medicine. 9th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2011:chap 49.
3. Gennest J, Libby P. Lipoprotein disorders and cardiovascular disease. In: Bonow RO, Mann DL, Zipes DP, Libby P, eds. Braunwald’s Heart Disease: A Textbook of Cardiovascular Medicine. 9th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2011:chap 47.
4. U.S. Preventive Services Task Force. Screening for lipid disorders in adults: U.S. Preventive Services Task Force recommendation statement. Rockville (MD): Agency for Healthcare Research and Quality (AHRQ); 2008 Jun. Accessed May 20, 2011.
5. U.S. Preventive Services Task Force. Screening for lipid disorders in children. U.S. Preventive Services Task Force recommendation statement. Rockville (MD): Agency for Healthcare Research and Quality (AHRQ); 2007 Jul. Accessed May 20, 2011