24 SAATLİK İDRARDA SERBEST KORTİZOL

written by Dr. Aydoğan Lermi

24 Saatlik İdrarda Kortizol; İdrarda Serbest Kortizol,

Test idrarda atılan serbest kortizol miktarını ölçer. 24 saatlik idrarda bakılır. Kortizol böbrek üstü bezlerinden salgılanan steroid hormondur. Gün içinde artıp azalır. Sabah 6-8 arası en yüksek olduğu dönemdir. Gece yarısı en düşük olduğu dönemdir. 24 saat boyunca idrarda atılan miktarı laboratuvar testi ile ölçülür. Kortizol vücudun birçok sistemini etkiler özellikle.

  • Kemikler,
  • Dolaşım sistemi,
  • Kan şekeri,
  • İmmün sistem,
  • Yağ metabolizması,, karbonhidrat ve protein metabolizması,
  • Sinir sistemi,

İdrarda kortizol testi ne için yapılır?

Kortizol strese karşı verilen cevapta önemli bir hormondur. Laboratuar testi vücuttaki kortizol miktarını göstermek açısından önemli bir testtir. Cushing (kuşing ) hastalığında kortizol çok artarken böbrek üstü bezlerinin yetmezliğinde (Addison hastalığı ) kortizol miktarı çok düşer. İdrarda serbest kortizol miktarı bu hastalıkların teşhisinde kullanılan bir testtir.

Bazı ilaçlar testin sonucunu bozar:

  • Glukokortikoid ilaçlar ( kortizonlu ilaçlar),
  • Lityum,
  • Diüretik,
  • Ketokonazol,
  • Östrojen,
  • Trisiklik antidepresanlar sonucu bozar.

Ayrıca ciddi psikolojik ve fiziksel stres de idrarda kortizol sonucunu bozar.
Doğru sonuç için aralıklarla testin 2- 3 kez tekrarlanıp ortalamasının alınması daha doğru sonuç verir.

24 saatlik idrarda kortizol için normal değerler:

Erişkinde: 10-100 mcg/24h

Hafif Cushing sendromlarında normal ve normale yakın sonuçlar görülebilir. Bu durumda ACTH stimulasyon veya Deksametazon süpresyon testleri yapılır.

İdrarda serbest kortizolu arttıran sebepler:

  • Cushing sendromu: hipofiz besinden bağımsız,
  • Cushing hastalığı: hipofize bağımlı,
  • Yalancı Cushing,
  • Eksojen Cushing,
  • Ağır depresyon,
  • ACTH salgılayan tümör.

İdrarda serbest kortizolu düşüren sebepler:

  • Addison hastalığı ( böbrek üstü bezi yetmezliği ),
  • Hipopituitarizm,
  • Konjenital adrenal hiperplazi,

Referanslar:
1. Stewart PM. The adrenal cortex. In: Kronenberg HM, Melmed S, Polonsky KS, Larsen PR, eds. Williams Textbook of Endocrinology. 11th ed. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; 2008: chap 14.
2. Melmed S, Kleinberg D. Anterior pituitary. In: Kronenberg HM, Melmed S, Polonsky KS, Larsen PR, eds. Williams Textbook of Endocrinology. 11th ed. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; 2008: chap 8.