KATEKOLAMİNLER

written by Dr. Aydoğan Lermi

Adrenalin; Epinefrin; Dopamin; Katekolaminler; 24 Saatlik İdrarda Katekolaminler; idrarda Vanil Mandelik Asit; idrarda Homovalinik Asit; idrarda Metanefrin; İdrarda dopamin; Katecholamines – urine;

Katekolaminler böbrek üstü bezlerinde ve sinir sisteminde yapılır. Adrenalin (epinefrin), noradrenalin (norepinefrin) ve dopamin dir. Heyecan, panik ve korku durumunda salınır. Katekolaminler in görevi vücudu acil duruma hazırlamaktır. Hücreleri ve sinir sistemini uyarır. Kan kaslara hücum eder, karaciğerden vücuda glikoz pompalanır, kan damarları genişler, acı hissi azalır, göz bebekleri büyür böylece acil duruma hazırlanılır. Adrenalin kana salındıktan birkaç dakika sonra etkisini yitirir. Parçalanarak idrarla atılır. İdrarda Katekolaminler olarak veya metabolitleri olan Metanefrin, Vanil Mandelik Asit (VMA) yada Homo Valinik Asit (HVA) olarak ölçülebilir.

Bu test ne için yapılır?

24 saatlik idrarda katekolamin testi feokromasitom denilen böbrek üstü bezi tümörlerinin ve nöroblastom denilen sinir hücresi kökenli tümörlerin teşhisinde kullanılır. Hem nöroblastom ve hem de feokromasitom lar katekolamin salgılayarak metabolizmayı bozarlar.

Adrenalinin vücuttaki etkisi nedir?

Adrenalin savaş yada kaç hormonudur. Acil durumda salgılanarak vücudu hazırlar.

  •  Kas damarları genişler, iç organ damarları kasılır,
  •  Kalp hızı ve kan basıncı artar,
  •  Göz bebekleri büyür,
  •  Kan şekeri artar.

Katekolaminler idrarla atılır. Kanda veya 24 saatlik idrardaki miktarları ölçülebilir.

Test sırasında dikkat edilmesi gerekenler:

  •  Testten 3-4 gün önce aşağıdaki gıdaların kesilmesi gerekir. Kahve, çay, kola, alkol içmemek, çikolata, muz, kakao, limon, portakal, greyfurt, vanilyalı gıdalar yememek gerekir.
  •  24 saatlik idrar toplanırken aşırı stres, egzersiz yapmamak gerekir.
  • Aşağıdaki ilaçlar bu testin sonuçlarını arttırır:
    •  Aminofilin,
    •  Amfetamin,
    •  Buspiron,
    •  Kafein,
    •  Kokain,
    •  Dekonjesan, soğuk algınlığı grip ilaçları içinde bulunan fenilefrin, psedoefedrin,
    •  Levodopa,
    •  Metildopa,
    •  Fenotiazid,
    •  Reserpin,
    •  Trisiklik antidepresan ilaçlar.
  •  Aşağıdaki ilaçlar bu testin sonuçlarını düşürür:
    •  Klonidin,
    •  Disulfiram,
    •  Guanetidin,
    •  MAO inhibitörleri,
    •  Salisilatlar.

Katekolaminler için normal değerler:

Kanda bulunan katekolaminler kısa sürede parçalanarak idrarla atılırlar.
  •  Dopamin Homovalinik Asit’e ( HMV) dönüşerek,
  •  Norepinefrin Normetanefrin ve Homo Valinik Asit e dönüşerek,
  •  Epinefrin Metanefrin ve Vanil Mandelik Asit e (VMA) dönüşerek idrarla atılırlar.
  •  Aşağıdaki normal değerler aralığıdır.
    •  Dopamin: 65 – 400 mcg/24 h
    •  Epinefrin: 0,5 – 20 mcg/24h
    •  Metanefrin: 24 – 96mcg/24h ( bazı laboratuarlarda 140-785 mcg/24h ),
    •  Norepinefrin:15 – 85 mcg/24h
    •  Normetanefrin: 75-375 mcg/24h,
    •  Total idrar katekolaminleri: 14-110 mcg/24h
    •  Valin Mandelik Asit (VMA): 2-7 miligram / 24 h.

İdrarda katekolaminler’i arttıran sebepler.

  •  Feokromasitom,
  •  Nöroblastom,
  •  Akut anksiyete,
  •  Ganglioblastoma ( çok nadir),
  •  Ganglionöroma ( çok nadir),
  •  Aşırı stres,
  •  Multipl Endokrin Neoplazi tipII teşhisinde de kullanılır.

Referanslar:
1. Young WF. Adrenal medulla, catecholamines, and pheochromocytoma. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2007:chap 246.
2. Young WF. Endocrine hypertension. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier