KATETER İLİŞKİLİ ENFEKSİYONLARIN ÖNLENMESİ TALİMATI
AMAÇ: Damar içi kateter enfeksiyon riskinin en aza indirilmesi için standart prosedürlerin oluşturulmasıdır.
KAPSAM: Damar içi katater bulunan hastalarda damar içi katater ilişkili enfeksiyonun önlenmesine yönelik uygulamaları kapsamaktadır. Amaç; enfeksiyonları önlemek amacıyla santral venöz kateter takılması, çıkarılması ve bakımı konusunda yöntem belirlemek; damar içi katater takılımı, bakımı, kan ve kan kültürü alma standartlarını Tanı, tedavi ve bakım uygulamaları yapan tüm birimleri ve bu birimlerde çalışan doktor, hemşire ve sağlık memurlarını kapsar.
KISALTMALAR/TANIMLAR:
- DİK:Damar İçi Katater.Sıvı replasmanı, paranteral beslenme, kan ve kan ürünlerinin transfüzyonu, ilaç uygulamaları ve hemodinamik izlem amacıyla santral veya periferik damar içine yerleştirilen kateter.
- KİKDE:Katater İlişkili Kan Dolaşım Enfeksiyonu
- SVK:Santral Venöz Kateter
- PVK:Periferik Venöz Kateter
UYGULAMA:
Genel İlkeler:
- Kateter ancak endikasyon durumunda takılmalı, endikasyon ortadan kalkar kalkmaz en kısa sürede çıkarılmalıdır.
- Kateter giriş yeri seçilirken enfeksiyon ve mekanik komplikasyon gelişme riskleri dikkate alınmalıdır.
- Kateter giriş yerindeki tüyler temizlenmeli fakat traş
- Çocuklarda, inflamasyon belirtisi olmadığı ve kateter çalıştığı müddetçe kateter yerinde bırakılabilir.
- Kateter üzerine kateteri takan kişi mutlaka takılış tarihi yazmalı ve parafını atmalıdır.Pansuman tarihleri kayıt
- Damar içi kateterler enfeksiyon bulguları açısından hergün (ateş,kızarıklık, ağrı, ödem ) kontrol Şeffaf örtü kullanılıyorsa kateter giriş bölgesi gözlenmeli; steril örtü kullanılıyorsa palpe edilerek enfeksiyon bulguları izlenmelidir.Enfeksiyon bulguları saptanırsa örtü kaldırılarak kateter giriş yeri ayrıntılı olarak incelenmelidir.
- Hastalara kateter giriş yerindeki değişiklikleri bildirmesi gerekliliği söylenmelidir.
- Kateter takılmasından önce veya bakım sırasında rutin antibiyotik profilaksisi yapılmamalıdır.
- Kateter ucundan rutin kültür gönderilmemelidir.
El Hijyeni:
- DİK bölgesinin palpasyonu öncesi ve sonrasında,katater takılmasından,pansuman değiştirilmesinden ve kateter ile ilgili her türlü manipülasyondan önce ve sonra el hijyeni sağlanmalıdır.
Katater Takılması ve Bakımı:
- DİK takılımı ve bakımı sırasında aseptik teknik kullanılmalıdır.Periferik DİK takarken steril olmayan eldiven giyilmeli; arter veya SVK takılırken steril eldiven Bakım sırasında da aynı uygulama geçerlidir.
- Kateter takma esnasında maksimum bariyer ve asepsi önlemleri alınmalıdır. Özellikle SVK takarken, asepsi kurallarına (uzun kollu steril gömlek, maske, kep, büyük steril örtü, steril eldiven) ileri düzeyde dikkat
- Kateter takılmadan önce uygulama alanının antisepsisinde %2’lik klorheksidin,%10’luk povidon iyot ya da %70’lik alkol kullanılmalıdı Antiseptiklerin kuruması beklenmelidir.
- Povidon iyot kullanılacak ise üç dakika süre ile uygulanmalı ve iyot kurumaya bırakılmalıdır. Povidon iyot sonrası alkol kullanılması tahrişi önler.
- Deri temizliği yapıldıktan sonra giriş yeri palpe edilmemelidir (steril alanda çalışılıyor ise palpe edilebilir)
- Kateter giriş yerinin örtülmesi için steril gazlı bez ya da steril ,şeffaf,yarı geçirgen örtüler kullanılmalıdır.
- Kalıcı kataterlerin giriş yeri tamamen iyileştikten sonra kapatılmamalıdır.
- Katater giriş yerinde kanama veya sızdırma varsa gazlı bezli örtüler tercih
- Steril gazlı bezle örtülen pansumanlar 48 saatte bir,şeffaf örtü kullanılan pansumanlar haftada bir değiştirlmelidir.Katater pansumanı nemlendiğinde ya da bütünlüğü bozulduğunda kesinlikle beklenilmeden değiştirilmelidir.
Kataterlerin Değişimi:
- SVK ve arteriyel kateterler rutin olarak değiştirlmemelidir.Asepsisinden şüphenilen kateterler 48 saat içerisinde değiştirilmelidir.
- Erişkin hastalarda flebit gelişimini önlemek için PVK’ler 72-96 saatte bir değiş
- Kateter bölgesinde pürülan materyal görülen her DİK değiştirilmelidir.
- KİKDE şüphesi olan, hemodinamisi stabil olmayan her hastada DİK değiştirilmelidir.
Katater Tipi |
Değiştirilme Süresi | Pansumanın Değiştirilmesi | Setlerin Değiştirlmesi | İnfüzyon Sıvıların Değiştirilmesi |
Periferik Venöz Kateterler |
-Erişkinlerde:72-96 saat
-Acil durumlarda takılan kateterler 48 saat içerisinde değiştirilmelidir. Pediatrik hastalarda gerekmedikçe değiştirilmemelidir. |
-24-48 saat içinde pansuman yenilenmelidir.
-Kateter yeri ıslanmış,kirlenmiş ise hemen değiştirilmelidir. |
-Klinik olarak gerekmedikçe setler 72-96 saatten önce değiştirilmemelidir.
-Kan ve lipit solüsyonları için kullanılan setler 24 saat içerisinde değiştirilmelidir. |
Lipit içeren TPN solüsyonlarının 24 saat, lipit emülsüyonlarını n 12 saat, kan ve kan ürünlerinin 4 saat içerisinde infüzyonları tamamlanmalıdır |
Periferik Arteriyel Kateterler |
Erişkinlerde 6 günde bir değiştirilmelidir. | -Kateter değiştirilirken,
-Pansumanın bütünlüğü bozulmuş, ıslanmış ya da kirlenmişse, -Kateter giriş yerinde inspeksiyonla enfeksiyondan şüphe ediliyorsa değiştirlmelidir. |
||
Santral Venöz Kateterler(Perif erik yolla takılan ve hemodiyaliz kateterleri dahil) |
Rutin olarak değiştirilmemelidir | -Gazlı bez kullanılıyorsa 2 günde bir,
-Steril transparan örtü kullanılıyorsa 7 günde bir -Pansuman kirlenmış,ıslanmış ya da bütünlüğü bozulmuşsa hemen değiştirilmelidir. |
-Serum setleri 72-
96 saat sonra -Lipid solüsyonu setleri 24 saat içinde değiştirilmelidir. |
-Lipid emülsiyonları 24 saat içinde bitirilmelidir.
-Diğer solüsyonlar için öneri yoktur. |
İnfüzyon Setleri ve Değiştirilmesi:
- Damar yolu sürekli açık tutulmayan ve sadece günün belirli zamanlarında infüzyonla parenteral ilaç verilen hastalarda (örneğin günde iki,üç,dört,beş kez ‘’minibag’’ içinde hazırlanarak verilen antibiyotikler) her seferinde yeni set hazırlanmalıdı
- Bir kez verilen set ağzı kapatılarak ,bir sonraki kullanıma kadar bekletilmemelidir.
- Sadece dextroz-aminoasit içeren setler 72-96 saatte bir, propofol içeren setler 6-12 saatte bir,kan-kan ürünleri ve lipit emülsüyonları(glukoz,amimoasitlerle kombine verilen üçlü solüsyonlar veya tek başına içeren lipit solüsyonları)infüzyonun başlamasını takiben 24 saat içerisinde değiştirlmelidir.
- Lipit kombinasyonlu solüsyonların infüzyonları 24 saatte ,sadece lipit içerenlerin 12 saatte,kan ve kan ürünlerinin 4 saatte tamamlanmalıdır.
İntravenöz İlaç Uygulamarı /Puşe İşlemleri:
- Sadece damar içerisine direkt olarak verilmesi sakıncalı olmayan ilaçlar IV puşe
- Antibiyotikler kesinlikle puşe olarak
- IV olarak puşe edilecek ilaç tercihen ven valflerinden veya intraketler üzerindeki kapak yada stop cock kullanılarak Ven valfleri kullanılmadan önce %70 alkol ile temizlenmelidir.
- Kullanılmayan bütün üçlü musluklar kapalı tutulmalıdır.
- Paranteral solüsyonlar açılmadan önce son kullanma tarihi ve görüntüsü kontrol Sızdırdığı ,bulanıklık fark edilen solüsyonlar kullanılmamalıdır.
- Paranteral solüsyon hazırlığına başlanılmadan önce “El Hijyeni Talimatına” uygun el hijyeni sağlanmalıdır.
- Mümkün olduğunca tek dozluk ampul ve flakonlar tercih Tek dozluk kullanılan ampul ve flakonlar içinde kalan solüsyonlar birbirine eklenerek tekrar kullanılmak üzere saklanılmamalıdır.
- Multidoz flakon kullanımında üreticinin uygun gördüğü saklama koşularına uyulmalıdıKullanım öncesinde multidoz flakonun girişi %70’lik alkol ile temizlenmelidir.Mutlaka steril iğne ile girilmeli ve dokunmaktan kaçınılmalıdır.Sterilitesi bozulan veya şüphlenilen multidoz flokon kullanılmamalıdır.
Santral Venöz Kataterler:
- Kateter yeri seçiminde mekanik ve infeksiyöz komplikasyon riski dikkate alınmalıdır (juguler veya femoral bölge yerine subklavian bölge tercih edilmelidir, subklavian kateter yerine periferik kateter tercih edilmelidir).
- Hasta bakımı için gerekli olan en az sayıda port ve lümene sahip SVK’ler kullanılmalı
- Hemodiyaliz kataterleri acil durum dışında hemodiyaliz işlemleri haricinde kullanılmamalıdır.
- Santral kateter pansumanlarında gazlı bez kullanılıyorsa en geç 2 günde bir, şeffaf örtü kullanılıyorsa en geç 7 günde bir pansuman değiştirilmelidir.
- ızarıklık, ısı artışı, ağrı, eksuda) varsa kateter hemen çıkarılmalıdır.
- Kateter ileri ve geri hareket ettirilmemeli, kateteri yıkama amacıyla serum fizyolojik kullanılmalı, kateterin tıkanmaması için 100 ml serum fizyolojik içine 1 ml heparin eklenerek 10 ml puşe yapılmalıdır.
- Çok lümenli SVK kullanımında lümenin biri parenteral beslenme solüsyonuna ayrılmadır.
- Kateterizasyon endikasyonu ortadan kalktığında kateter en kısa zamanda sonlandırılmalıdır.
- Enfeksiyon şüphesi ile çıkarılan kateterin hem distal ucundan hem de deri giriş bölgesinden 3-5 cm ‘lik bir parça kesilerek steril bir petri kabına koyularak laboratuvara gö
Periferik Arterial Kataterler ve Monitorizasyonu:
- Tek kullanımlık transducerler tekrar kullanılabilir olanlara tercik
- Tranducerler 96 saatte bir değiştirilmelidir.Sistemin diğer bileşenleri de transducer ile birlikte değiştirilmelidir.
- Basınçlı monitorizasyon işlemi ile ilgili maniplasyon ve işlem sayısı minimuma
- Basınçlı monitorizasyonun açıklığının devamını sağlamak için kapalı sürekli yıkama sistemi kullanılmalıdır.
Kan Kültürü Alınması:
- Kan kültürü örneği almak için en uygun zaman, üşüme ve titremelerin başladığı, ateşin ortaya çıkmasından önceki 30-60 dakikalık dönemdir. Pratikte en uygunu ise ateş çıkmaya başladığında vakit kaybetmeksizin alınmasıdır.
- SVK ‘e bağlı KDE’ndan şüphelenilen hastada; periferik venden ve santral kateterden olmak üzere eş zamanlı en az iki kan kültürü alınmalıdıLabaratuvar kağıdı üzerine kültür alınan bölge belirtilmelidir.
- Hemokültür kanı, damar içi kateterlerden alınmamalıdır. Ancak damar içi katetere bağlı bakteriyemi düşünülen olgularda hem damar içi kateterden hem de periferik kullanılmamış bir venden kan kültürü alınmalıdır.
- Kullanılacak vene daha önceden girişim yapılmış olmamalıdır.
- Kan, vene bir girişte alınmalıdır. Bir girişte alınamamışsa ve tekrar vene girilecekse, yeni bir enjektör, yeni bir eldiven ile yeni bir venden alınmalıdır.
- Kan alınacak ortamda hava cereyanı olmamalıdır.
- Kan kültür şişesinin lastik tıkacı %70’lik etil veya izopropil alkol ile silinmeli ve bir dakika beklenilmelidir.
- Kan alınacak bölge mümkünse, önce sabunlu su ile Daha sonra merkezden çevreye doğru 5-6 cm çapında bir alan %10’luk povidon-iyodin solüsyonu ile silinmeli ve solüsyonun tamamen kuruması (1-3 dakika) beklenmelidir.
- Steril eldiven giyilmemiş ise; turnike bağlarken veya damarı palpe etmek için silinen bölgeye dokunulmamalıdır.
- Kanı aldıktan sonra iyotu uzaklaştırmak için cilt alkol ile
- Bir bakteriyemi epizodunda iki ya da üç kan kültürü alınmalıdır.
- Kan, laboratuvara hemen ulaştırılamayacaksa buzdolabında değil; etüv varsa etüvde, yoksa oda ısısında
- Oda ısısında en fazla 2 saat
- Kan kültürü için yetişkinlerden ortalama 10-20 cc kan alınmalıdır. Çocuklarda hastanın yaşına bağlı olarak her şişe için 5cc alınabilir.
- Kan kültürü, antibiyotik veya kemoterapötik madde verilmeden önce alınmalıdır. Ancak, hasta antibiyotik tedavisi alıyorsa, , bir sonraki dozdan hemen önce alınmalıdır. Laboratuvara hangi antibiyotiği almakta olduğu da
- Kan kültürleri aynı venden alınacaksa 30 dakika aralıklarla alınmalıdır. Farklı venlerden aynı anda alınabilir.
Bu yazıyı beğendiniz mi?
/ 5.
We are sorry that this post was not useful for you!
Let us improve this post!
Thanks for your feedback!