VİROLOGY

TEMEL VİROLOJİ

VİRÜS:

Virüsler kendi başlarına enerji üretemez ve protein sentezleyemezler. Lipoprotein zarf içinde protein kılıf ile örtülüdür ( kapsid) lipoprotein kılıf üzerinde glikoprotein çıkıntıları olabilir. Kapsid proteini hücreye yapışmaktan sorumlıudur. Tek veya çift zincirli, sirküler yada lieer, DNA yada RNA virüsü olabilir. DNA sı her zaman tek bir molekül halinde bulunur. RNA virüslerinde ise RNA tek yada birçok parça halinde bulunabilir. Virüsler haploiddir yani tek genetik yapı taşırlar sadece retrovirüsler diploiddir ( çift genetik yapılı).

DEFEKTİF VİRÜS: viral nükleik asit ve protein taşımalrına rağmen yardımcı virüs enfeksiyonu olmaksızısn kendi başlarına çoğalamazlar. Yardımcı virüsleri çoğalmaları için gerekli bilgiyi sağlar. Ör: DELTA virüs HBV enfeksiyonu yoksa tek başına enfeksiyon yapamaz.

PSEUDOVİRİON:Capsid içinde viral DNA yerine konak hücre DNA sını taşır, enfeksiyon sırasında oluşurlar fakat replike olamazlar.

VİROİD : sadece sirküler RNA molekülünden ibarettir .Protein kılıf yada zarf içermez. Viroid RNA sının çift zincirli kısmına uyan bölüme çok benzer. Parotein kodlamaz bitki hastalıklarına yol açar insanda hastalık yapmaz.

PRİON: enfeksiyöz proein partikülleridir. Yavaş ilerleye nkronik enfeksiyonlara yol açar. Jacobs Creutzfeldt, Kuru vb. prionlar ısı, formaldehit, nükleazlar, UV, asit ibi maddeler ile inaktivasyona çok dirençlidir. Hipoklorit, NaOH ve otoklavlamayla inaktive olurlar. Prionlar tek sirküler gen tarafından kodlanan tek bir glikoprotein molekülüdürler.

ÜREME DÖNGÜSÜ

1. ERKEN EVRE
   1. ATTACHMENT ( YAPIŞMA ) kovalan bağlarla yapışır
   2. PENETRASYON ( İÇERİ GİRİŞ)
   3. UNCOATİNG ( SOYUNMA)
2. ORTA DÖNEM
   1. GENE EXPRESSİONS ( GENLERİN ÇÖZÜLMESİ VE GEREKLİ PROTEİNLERİN ÜRETİMİ)
   2. GENOME REPLİKASYONU
3. GEÇ DÖNEM
   1. ASSEMBLY ( VİRÜS PARTİKÜLLERİNİN OLUŞMASI)
   2. RELEASE ( SALINMA)

POX virüslar kendi polimeraz enzimlerini taşırlar DNA virüsü olmalarına rağmen Sitoplazma da çoğalırlar.

		polarite	Virion polimeraz	mRNA nın kaynağı	Genomun infektivitesi	Prototip
1	Tek zincirli non segmenter	+	no	genom	+	POLİOVİRÜS
2	Tek zincirli non segmenter	–	Yes	Transcript	–	MEASLES RABİES
	Tek zincirli segmenter	–	Yes	transcript	–	İNFLUENZA
3	Çift zincirli segmenter	+/-	Yes	Transcript	–	REO VİRÜS
4	Tek zincirli diploid	+	Yes	transcript	–	HTLV

 

Retrovirüsler RNA ya bağımlı DNA polimeraz içerir. mRNA transcripsiyonu intermediate DNA tarafınan yapılır. Retroviral genom RNA sı infeksiyöz değildir fakat intermediate DNA infeksiyözdür.

1. Tek zincirli + polariteli RNA virüsü kendi RNA sını mRNA olarak kullanır.
2. Tek zincirli – polariteli virüsler kendi RNA y abağımlı RNA polimerazını taşımak zorundadır. ( hücrede bulunmaz)
   1. Tek parça RNA olanlar PARAMİXO =measles RABDOVİRÜS= rabies
   2. Multipl RNA parçacığı taşıyanlar ORTOMİZOVİRÜS = influenza
3. Çift zincirli RNA virüsleri kendi RNA ya bağımlı RNA polimerazlarını taşırlar RHEO VİRÜS
4. Tek zincirli + polariteli virüsler fevers transkriptaz taşırlar bununla kendi çift zincirli DNA larını oluşturular daha sonra hücre RNA polimerazı ( RNA polimeraz II) aracılığı ile mRNA larını oluşturular.

• (-) RNA virüsleri,
• Çift zincirli RNA virüsleri,
• Retro virüsler çoğalmaları için virion polimeraz gerekir. Nükleik asitleri enfeksiyöz değildir.

Retro virüsler à1 RNAàr transkriptazàDNA intgermediate àpolimeraz II (CELL)àmRNA

DNA VİRÜSLERİ

• HERPES
• HEPADNA
• ADENO
• PARVO
• PAPOVA
• POX

HHAPPP altı çizili olanlar naked (zarfsız) , diğerleri zarflı parvo tek zincir diğerleri çift.

	ZARF	GENOM
HERPES	+	DS LİNEAR	HSV VZV CMV EBV
HEPADNA	+	DS İNCOMPLET CİRCULAR	HBV
ADENO	–	DS LİNEAR	ADENO
PARVO	–	SS LİNEAR	B 19
PAPOVA	–	DS CİRCULAR	PAPİLLOMA
POX	+	DS LİNEAR	SMALLPOX VACCİNİA

 

PARVOVİRÜS

SS linear DNA sı var 2 tip parvovirüs var

• Defektif parvovirüs

Adenoassociated virüs deniyor ve replikasyon için adenovirüs enfeksiyonu gerekir.  ( Helper virüs)

• Non defektif parvovirüs
  1. B19
     1. Hbs hastalarına aplastik krizlere yol açar,
     2. eritema infeksiyozum etkenidir, ( slapped cheek)

• Artrit ateş yapar.

HEPADNA VİRÜS

DS incomplet circular DNA + kapsid var. Bu gurubun insna için enfeksiyöz olanı HBV.

PAPOVAVİRÜS

DS circular DNA sı var. PA ( papilloma) PO ( polioma) VA ( simian vakuolize) VİRÜS.

Üç human papovavirüs:

1. JC VİRÜS – progressif multifolak lökoansefalopati yapar.
2. BK virüs – immun supresse böbrek nakli hastalarının idrarında tespit ediliyor.
3. HPV – cervix ca etkeni.

ADENOVİRÜS

DS linear DNA içerir. Farenjit, üst- alt solunum yolu enfeksiyonları etkenidir.

HERPES VİRÜS

DS linear DNA içerir. +kapsidi var, 5 patojen herpes virüs:

1. HSV1
2. HSV 2
3. EBV
4. VZV
5. CMV

POX VİRÜS

DS linear DNA içerir kapsidi var. En büyük virüs tür. Smallpox ve vaccinia bu gurptan.

RNA VİRÜSLERİ

13 RNA virüsü vardır.

• 3 kapsid siz ( Picorna, Calci, Rheo virüs )
• 3 kapsidli izokahedral ( Flavi, Toga, Retro virüs)
• 7 helikal kapsidli ( Ortomixo, Paramixo, Rhabdo, Filo, Corona, Arena, Bunya virüs) bunlardan ilk 5 tanesi SS linear RNA, son 2 si SS circular RNA sadece Reo virüs DS RNA virüsüdür.

		ENVELOP	RNA	POLARİTY
1	PİCORNA	–	SS LİNEAR	+	1- ENTEROVİRÜS ·         POLİO ·         COXACKİE ·         ECHO ·         HAV 2- RHİNO
2	CALCİVİRÜS	–	SS LİNEAR	+	NORWALK HEV
3	REOVİRUS	–	DS LİNEAR	–	REO ( Respiratory Enteric Orphan) ROTA
4	FLAVİ	+	SS LİNEAR	+	YELLOW F DENGUE
5	TOGA	+	SS LİNEAR	+	RUBELLA
6	RETRO	+	SS LİNEAR 2 SEGMENT	+	1- ONKOVİRÜS – HTLV 2- LENTİVİRÜS ( SLOW VİRÜS)- HIV
7	ORTOMİXOVİRÜS	+	SS LİNEAR 8 SEGMENT	–	İNFLUENZA
8	PARAMİXO	+	SS LİNEAR	–	MEASLES MUMPS PARAİNFLUENZA RSV
9	RHABDO VİRÜS	+	SS LİNEAR	–	RABİES
10	FİLOVİRÜS	+	SS LİNEAR	–	EBOLA MARBURG
11	CORONA	+	SS LİNEAR	+	CORONA ( common cold)
12	ARENA	+	SS CİRCULAR	–	LENTİVİRÜS CHORİOMENENJİT VİRÜS LASSSA F
13	BUNYA VİRÜS	+	SS CİRCULAR	–	CALİFORNİA ENCEPHALİTİS VİRÜS

VİRÜS İLE ENFEKTE HÜCRE

1. LİZİS OLUR PARÇALANIR, ÖLÜR,
2. HÜCRELER BİRLEŞİR VE MULTİNÜKLEER DEV HÜCRELER OLUŞUR,
3. MALİGN TRANSFORMASYON OLUŞUR,
4. MORFOLOJİK VE FONKSİYONEL DEĞİŞİKLİK OLMAZ.

Füzyon ve multi nükleer dev hücrelerin oluşumu füzyon protein aracılığıyla olur HERPES VE PARAMİXOVİRÜS enfeksiyonlarında görülür.  HERPES enfeksiyonlarında füzyon dev hücreler ve aynı zamanda intra nükleer eosinofilik inklüzyon cisimcikleri görülür.

Kronik taşıyıcılık: HBV, HCV, neonatal rubella, CMV

Latent enfeksiyon:

• HSV1 trigeminal ganglionda latent.
• HSV2 lumbosakral ganglionda latent
• VZV trigeminal ve torakal ganglionlarda latent kalır.

İNTERFERONLAR

Glikoproteindir. Viral enfeksiyonlar tarafından yapımı indüklenir. Viral proteinlerin translasyonunu engelleyerek virüslerin çoğalmasını engeller.

1. Virüs veya DS RNA àLökositlerden alfa İF
2. Virüs veya DS RNAà Fibroblastlardan beta İF
3. Antijen àTLenfositlerden gama İF

Alfa ve Beta IF hücre reseptörlerine bağlanarak vira lRNA nın translasyonunu engeller hücresel mRNA nın translasyonunu etkilemez.

İnterferon etkisi

1. Bir protein kinaz ı aktive eder ve protein sentezi için gerekli initiation faktörü fosforile ederek inaktive eder.
2. 2-5 oligonükleotid sentetaz ı aktifler ve adenin trinükleotid oluşmasını sağlar.
3. Adenin trinükleaz Endonükleaz ı aktive eder buda viral mRNA yı degrade eder, cellüler mRNA yı etkilemez.

İnterferon parçalanmış hücredeki viral partiküllere etki etmez.

KORTİKOSTEROİDLERİN VİRAL ENFEKSİYONLARA ETKİLERİ:

• Lenfosit lizisine yol açar,
• Monositleri azaltır,
• İF üretimini baskılar,
• Lizosomları stabilize eder.

HÜCRESEL İMMÜNİTEYİ SÜPRESSE EDEN VİRAL ENFEKSİYONLAR:

• MEASLES
• CMV
• HİV

HİPERİMMUN GLOBÜLİN ÜRETİMİNE YOL AÇAN VİRAL ENFEKSİYONLAR:

• HBV,
• RABİES,
• VZV

SİTOPATİK ETKİSİ OLMAYAN ( NON CPE) VİRUSLARIN İDENTİFİKASYON METODLARI

• HEMADSORBSYON : zarflarında hemaglütinin taşıyan virüslerin identifikasyonu için kullanılır. Bu virüsler Eritrositlere tutunururlar, virüs + eritrosit kompleksi tespit edilir. Hemaglutinin + virüsler: mumps, parainfluenza, influenza bu yöntemle tespit edilir.
• Bir virüs ile ortaya çıkartılan sitopatik etki ile virüs identifikasyonu. Örneği,n rubella nın CPE si yoktur. Fakat RTubella + Enterovirüs beraber olursa sitopatik etki ortaya çıkar.
• Enfekte hücre nin asit üretimi nin azalması ile ortaya çıkan renk değişimi ile identifikasyon. Hücre kültürüne ekilen enterovirüs enfektif ise hücre kültüründe asit üretimi azalır renk değişir. Enfektif değilse renk değişmez.

Kompleman Fixasyon Testi (CFT),

Bağışıklık sisteminin bir parçası olan kompleman sisteminin, antijen-antikor kompleksleriyle reaksiyona girmesi üzerine kurulu bir teşhis testidir. Bu test, enfeksiyon hastalıklarının tanısında, özellikle viral ve bakteriyel enfeksiyonların belirlenmesinde kullanılır. Test, genellikle antijeni hedef alan belirli antikorların varlığını tespit etmek için yapılır. Yani hasta serumunda …. hastalığının antikoru varmı ? Sorusuna cevap bulmak için yapılan testtir.

 

Nötralizasyon Testi, virüslerin veya toksinlerin etkisini belirlemek için kullanılır Bu test, spesifik antikorların, virüs veya toksin ile etkileşime girerek onların etkisini nötralize etme yeteneğini değerlendirir.

Temel Özellikleri:

• Amaç: Nötralizasyon testi, bir serum örneğindeki antikorların, belirli bir virüsü veya toksini etkisiz hale getirip getirmediğini belirlemek için yapılır.
• Uygulama: Serum örnekleri, virüs veya toksin ile karıştırılır ve ardından bu karışımın etkisi değerlendirilir. Eğer antikorlar virüsü nötralize edebilirse, virüsün etkisi gözlemlenmez.
• Kullanım Alanları: Genellikle aşı etkinliğini değerlendirmek, enfeksiyon hastalıklarını teşhis etmek ve bağışıklık durumunu belirlemek için kullanılır.

Nötralizasyon testi, hem insanlarda hem de hayvanlarda virüs enfeksiyonlarının teşhisinde önemli bir rol oynamaktadır.

Floresan antikor testleri ( Direk ve İndirek floresan antikor testi): 

Direkt ve İndirekt İmmün Floresan Testi, belirli antijenlerin veya antikorların tespit edilmesi için kullanılan laboratuvar teknikleridir. Bu testler, floresan boyalar kullanarak hedef moleküllerin görselleştirilmesini sağlar.

Direkt İmmün Floresan Testi:

• Tanım: Hedef antijenin doğrudan floresan boyalı antikorlarla etiketlenmesiyle gerçekleştirilir.
• Uygulama: Örnek (örneğin doku veya hücre) üzerine doğrudan floresan antikor eklenir. Eğer hedef antijen mevcutsa, antikorlar antijene bağlanır ve floresan ışık altında görünür hale gelir.
• Kullanım Alanları: Enfeksiyon hastalıklarının hızlı teşhisi, belirli hücre türlerinin tespiti.

İndirekt İmmün Floresan Testi:

• Tanım: Hedef antijenin tespitinde, önce antijenle bağlanan birincil antikor kullanılır, ardından bu birincil antikoru tanıyan floresan boyalı ikincil antikor eklenir.
• Uygulama: İlk olarak, örnekteki antijenle spesifik birincil antikor etkileşime girer. Daha sonra, bu birincil antikora bağlanan floresan boyalı ikincil antikor eklenir. Bu yöntem, daha yüksek duyarlılık sağlar.
• Kullanım Alanları: Antikorların varlığını belirlemek, bağışıklık yanıtını değerlendirmek.

Her iki test de, özellikle enfeksiyon hastalıklarının teşhisinde ve araştırmalarda önemli bir rol oynamaktadır.

ELISA Testi (Enzyme-Linked Immunosorbent Assay):

Belirli bir antijen veya antikorun tespit edilmesi için kullanılan bir laboratuvar testidir. Bu test, enzimle bağlantılı antikorların kullanılmasıyla gerçekleştirilir ve genellikle biyolojik örneklerde (kan, serum, vb.) belirli moleküllerin konsantrasyonunu ölçmek için uygulanır.

Temel Özellikleri:

• Amaç: Antijen veya antikor varlığını ve miktarını belirlemek.
• Yöntem:
  1. Test plakalarına hedef antijen veya antikor eklenir, sabitlenir.
  2. Örnek (kan, serum vb.) eklenir; eğer hedef molekül varsa, antijen-antikor kompleksi oluşur.
  3. Enzimle işaretlenmiş ikincil antikor eklenir. Bu antikor, birincil antikora bağlanır.
  4. Enzimin substratı eklenir ve bir renk değişimi meydana gelir. Renk yoğunluğu, hedef molekülün miktarını gösterir.

Kullanım Alanları:

• Enfeksiyon hastalıklarının teşhisi.
• Hormon seviyelerinin ölçümü.
• Aşı etkinliğinin değerlendirilmesi.
• Araştırma ve klinik uygulamalarda geniş bir yelpazede kullanılır.

ELISA testi, yüksek duyarlılığı ve spesifikliği sayesinde, birçok biyomedikal alanda yaygın olarak tercih edilmektedir.

ÖRNEK :AŞAĞIDAKİ ELİZA KUYUCUKLARINDA A, C VE D ÖRNEKLERİNDE ELİSA TESTİ + BULUNMUŞTUR.

 

 

AŞILAR

Canlı aşılar daha etkili ve etkileri daha uzun sürüyor. Canlı aşılar virülan hale dönebilirler.  Ölü aşıların etkisi daha az ama virülan hale dönmezler ve ısıya karşı daha stabildirler ( transportu, depolaması kolay). Canlı aşıdan sonra hastalar virüs çıkartırlar bu virüsler immun süpresif hasaları enfekte edebilir. Virüs doğada virülan hale dönebilir.

KIZAMIK	CANLI
KIZAMIKCIK	CANLI
KABAKULAK	CANLI
POLİO	CANLI / ÖLÜ
İNFLUENZA	ÖLÜ
HBV	ÖLÜ
KUDUZ	ÖLÜ
SARI HUMMA	CANLI
ADENOVİRÜS	ÖLÜ
SU ÇİÇEĞİ	CANLI