MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARI PANİK DEĞER BİLDİRİM TALİMATI

Mikrobiyoloji laboratuvarı panik değer listesi :

• Vankomisin rezistan Enterokok pozitifliği,
• Karbapenem dirençli enterobacteriacea pozitifliği,
• Brucella kültür pozitifliği,
• Kan kültürü pozitifliği,
• BOS gram – ARB boyama pozitifliği.
• BOS kültür pozitifliği,
• Steril vücut sıvılarında kültür pozitifliği,
• ARB boya pozitifliği,
• TBC kültür pozitifliği,
• Periferik yaymada malarya görülmesi,
• Salmonella / Şigella kültür pozitifliği,
• Dirençli Acinetobakter pozitifliği.

1. HBsAg, Anti HCV, Anti HIV pozitif olması halende laboratuvar bilgi sisteminde sonuç ekranında sonuç kritik aralıktadır yazısı çıkar bu panik değerdir ve gönderen hekimi ile servise telefon ile haber verilir.
2. VRE, karbapenem dirençli Enterobacteriaceae, tüberküloz basili, kan kültürü, üretral akıntı, malarya ve diğer kan parazitleri, steril vücut sıvıları kültürü, gayta kültürü sonuçları pozitif olduğunda, manuel olarak hasta ekranına uyarı girişi yapılarak, sonuç onaylanır. Ayrıca klinisyen ile görüşülerek, sonuçlar sözel olarak aktarılır.
3. Daha sonra görüşülen kişi, servis, saat, örnek no sunuı içeren bilgiler ile panik değer bildirim formu doldurulur. Hasta psikolojisi nedeniyle panik ve kritik değerler sonuç çıktısına yansıtılmaz.
4. Panik değerler sanal ortamda aynı zamanda panik değer dosyasında saklanmalıdır.

MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARI SONUÇLARIN RAPORLANMASI VE YORUMLANMASI TALİMATI

AMAÇ:

Laboratuarda, sağlıklı bir sonuç elde edip, sonuçların raporlanması ve yorumlanması için yapılması gerekenleri belirlemek.

SORUMLULAR:

Laboratuar teknisyenleri, sekreteri ve uzman hekimleri

TALİMATLAR:

• Hastane otomasyon sistemine bağlı otoanalizörlerde çalışılan sonuçlar, otomatik olarak Laboratuar modülünde teknisyen modülüne gelir.
• Manuel çalışılıp sonuçlandırılan testler Laboratuar teknisyeni tarfından Manuel Çalışma Sonuç Kayıt Formu na kaydedilir. Raportör ya da laboratuar teknisyeni tarafından HBYS ye kayıt altına alınır, Laboratuar uzman onayına sunulur.
• Çalışılan test sonuçları birim teknisyeni tarafından kontrol edilerek uzman onayına gönderilir.
• Uzman doktor, test sonuçlarını; hastaya ait klinik bilgileri ve geçmiş sonuçlarını otomasyon sistemi
• üzerinden karşılaştırarak değerlendirir.
• Mesai saatleri dışında, hafta sonları, resmi-dini bayram tatillerinde sonuçlar nöbetçi teknisyen tarafından onaylanır.
• Panik değer sonuç çıkması durumunda Laboratuar uzman onayına sunulur. Laboratuvar uzmanı hastanın daha önceki sonuçlarına (varsa) bakılıp, çıkan sonuçlarla karşılaştırılır. Klinik tanı veya diğer laboratuar sonuçları ile uygunsuzluk varsa doktoru ile görüşülerek çalışma gerekli görülürse tekrarlanır.
• Panik değerde çıkan test sonuçları tekrarı yapılmadan öncelikli olarak bildirimi yapılıp, kayıt altına alınmalıdır.
• Laboratuar sonuçları HBYS’ de belirtilen süre içerisinde çalışılıp, onaylanır.
• Salmonella, Brucella ,Kültür ekimleri Uzman doktor tarafından değerlendirilip, raportör tarafından HBYS de kayıt altına alınıp, uzman doktor onayına sunulur.
• Antibiyogram testleri Uzman doktor tarafından CSLI Uluslar arası Standart Rehbere göre değerlendirilip, raportör tarafından HBYS de kayıt altına alınıp, uzman doktor onayına sunulur.
• Uzman doktor, test sonuçlarını; hastaya ait klinik bilgileri ve geçmiş sonuçlarını otomasyon sistemi üzerinden karşılaştırarak değerlendirir.
• Onaylanan sonuçlar HBYS’ den görülebilir. Poliklinik hastaları örnek alma odasından sonuç çıktılarını alırlar ve doktorlarına götürürler. Yatan hastalar ve acil servis hastalarının sonuçları ilgili servisteki HBYS üzerinden görülür.
• Hafta sonları Salmonella, Brucella, Kültür ekimleri ve antibiogram testleri uygun ortamda bekletilerek, Doktor değerlendirmesine sunulur.

MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARI TEST ÇALIŞMA TALİMATI

AMAÇ:

Mikrobiyoloji testleri çalışma yöntemlerini, analiz öncesi hazırlıklarını, bazı testlerin çalışma yöntemlerini tarifler.

SORUMLULAR:

Laboratuvar çalışanları

TALİMATLAR:

Boğaz Sürüntüsü: Koyun Kanlı agar (Öze son sahaya 10- 15  kez batırılacak) bu alana bacitracin (A) diski koy  GABHS ürer ise öze batırılan alanlarda beta hemoliz görülür hassas olduğunan disk etrafında beta hemoliz görülmez.

KLİNİK MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARI’NDA KÜLTÜR ANTİBİYOGRAM ÇALIŞMALARINDA;

• İdrar örnekleri dışında, tüm örneklerden boyalı mikroskopik inceleme yapılmakta, bu incelemede lökosit, epitel hücresi ve bakteri varlığı araştırılmakta, değerlendirilmektedir.
• Değerlendirmede balgam örnekleri için Bartlett skorlama sistemi, yara örnekleri için ise Q skor sistemi kullanılmaktadır.
• İdrar örneklerinde üreme sayıları ‘European Manual of Clinical Microbiology’ rehber alınarak değerlendirilmektedir.
• İdrar örneklerinde üreme sayıları değerlendirme kriterlerine göre az ve/veya karışık olduğunda hastanın tam idrar tetkiki sonucu incelenerek gerektiğinde hasta örneğinin tekrarı istenebilmektedir. Bu gibi örneklerde; preanalitik hata kaynaklarından örnek alım teknikleri ile örneklerin bekletilme ve transport koşulları yeniden gözden geçirilmelidir.

Balgam için BARTLETT değerlendirmesi

Mikroskopta X100 büyütme alanında yirmi – otuz sahadaki epitel ve nötrofil sayılarının ortalaması alınır sonuç sıfır yada eksi çıkar ise tükürük kontaminasyonudur balgam değildir örnek reddedilir.

Yara örnekleri için Q-SKORU değerlendirmesi

Yara kültürü için Düşük mikroskopi alanında x40 nötrofil ve epitel sayıları tablodan karşılaştırılarak toplanan sonuç birden büyük ise örnek kültür için değerlidir aksi halde reddedilir.

KÜLTÜR ÖRNEKLERİ BOYALI MİKROSKOPİK İNCELEME, HÜCRE SAYIMI, TAM İDRAR TETKİKİ GİBİ DİREKT MİKROSKOPİK TETKİKLERDEN BAĞIMSIZ OLARAK DEĞERLENDİRİLMEMEKTEDİR.

MANTAR ARANMASI VE KÜLTÜRÜ

Mantar aranması yapılırken bir lam üzerine hasta bölgedeki deriden kazıntı alınır. Üzerine %30 luk potasyum hidroksit dökülür ve lamelle kapatılır. 1 saat kadar bekletildikten sonra mikroskopta incelenir.

Mantar kültürü yapılırken yine hasta bölgedeki deriden kazıntı alınır. Sabora besi yerine ekim yapılır, ekim besi yeri içine gömülerek yapılır. 7-10 gün kadar bekletilir. Üreyen kısımdan bant yardımıyla alınır ve 1 damla fenollü pamuk mavisi damlatılmış lam üzerine yapıştırılır. Mikroskopta incelenir.

Katalaz çalışması : % 3 sulandırılmış oksijenli sudan 1 damla lam üzerine alınır. Plakta üreyen bakteriden alınıp buraya sürülür. Köpürme varsa KATALAZ (+), köpürme yoksa KATALAZ (-) olarak değerlendirilir.

Oksidaz çalışması: Bir kurutma kağıdına 1 damla sıvı oksidaz ayracı damlatılır. Bir çubuk yardımıyla üreyen bakteriden alınır ve buraya sürülür. Mor renk oluşursa oksidaz (+) ,oluşmazsa oksidaz (-) olarak değerlendirilir.

Plazma koaülaz çalışması:

LAMDA: lama 1-2 damla steril plazma damlatılır üzerine 1 öze bakteri örneği karıştırılır hafif çalkalaryarak 1 -2 dakika beklenir ağğlütinasyon varsa koagülaz + yoksa koagülaz – denir

TÜPTE:  Bir tüp içine bir miktar plazma konur. Üreyen besiyerinden bakteriler steril eküvyonla toplanır. Plazma içerisinde ezilir, ağzı kapatılarak etüvde 24 saat bekletilir. Plazma pıhtılaşırsa koagülaz + yoksa koagülaz – denir.

Bu test Staphylococcus aureus un tanısında kullanılır.

BOYAMA YÖNTEMLERİ

Giemza Boyama

• Lam üzerine yayma yapılır ve preperatın kuruması beklenir (15 dk).
• Kuruyan preperat üzerine May Grünwals dökülür 2 dk beklenir. Bunun yerine etil alkol de kullanılabilir.
• Etil alkolde 15 dk bekletilir. Bu şekilde preperat fiske edilmiş olur.
• Preperat pisetle yıkanır (Su yavaş dökülmeli.)
• Giemza boya 1 e 3 oranında sulandırılarak yıkanan preperat üzerine dökülür 20 dk bekletilir.
• Preperat yıkanır ve kurumaya bırakılır.

Gram Boyama

• Lam üzerine yayma yapılır ve kuruması beklenir.
• Preperat 3 kez alevden geçirilerek tespit edilir.
• Preperatın üzerine kristal viyole dökülür 2 dk beklenir kısık suyla yıkanır.
• Lügol dökülür 2 dk beklenir kısık suyla yıkanır.
• Alkol ile yıkanır, sudan geçirilir.
• Sulandırılmış fuksin ile 20 sn bekletilir sudan geçirilir ve kurumaya bırakılır.

Sperm Boyama (Kruger Strict )

• Lam üzerine yayma yapılır ve kuruması beklenir.
• Preperat fiksatife konur 5 dk bekletilir, fiksatiften çıkarılıp 15 dk kurumaya bırakılır.
• Kuruyan preperat sudan geçirilir fazla su kurutma kağıdıyla alınır A boyasında 1,5 dk bekletilir, sudan
• geçirilir.
• Tekrar fazla suyu alınarak B boyasında 1,5 dk bekletilir, sudan geçirilir.
• Tekrar fazla suyu alınarak C boyasında bekletilir, sudan geçirilir ve kurumaya bırakılır.

**Bütün boyamalar yapılırken yıkamalar pisetle kısık su altında yapılır.

BRUCELLA TEST PROSEDÜRÜ

Tarama Yöntemi

• Tarama amacıyla 1/160 ve 1/320 dilüsyonlar önerilir.
• Eğer pozitif ise 1/320 den başlayarak titrasyon sürdürülür.
• Bütün reaktifleri kullanmadan önce oda sıcaklığına getirin.
• Her hasta için 2 kuyu kullanacak şekilde ayarlayın.
• Hasta serumunu bir tüpte , dilüent ile 1/40 oranında sulandırın ( 200 mikron dilüent + 5 mikron hasta serumu)
• ve 2. kuyulara 50 mikron dilüent koyun. Diğer tüpte dilüe ettiğiniz hasta serumundan 50 mikron alıp ilk kuyuya ilave edin, 50 mikron bu kuyudan alıp 2. kuyuya koyup karıştırın ve 50 mikron alıp atın.
• Her iki kuyuya da Brucella antijeni ekleyip ağızlarını kapatın.
• Etüvde 24 saat bekletin.

(Değerlendirme pozitiflik durumunda 1/160 ile başlar.)

Titrasyon Yöntemi

• Çalışılacak sayıda kuyu çıkarın.
• İlk kuyuya 100 mikron diğer kuyulara 50 mikron dilüent koyun.
• İlk kuyuya 5 mikron hasta serumu pipetleyin ve karıştırın. Bu kuyudan 50 mikron karışımı alın ve 2.kuyuya pipetleyin ve dilisyonu devam ettirin. Son kuyudan 50 mikron alıp atın.
• Bütün kuyulara 50 mikron Brucella antijeni ekleyin, ağızlarını kapatıp etüvde 24 saat bekletin.

( Değerlendirme pozitiflik durumunda 1/40 ile başlar.)

BRUCELLA TÜP AGLÜTİNASYON TESTİ ÇALIŞMA PROSEDÜRÜ

• Reaktifler oda sıcaklığına getirilir.
• Bir tüpte 900 mikron SF ile 100 mikron hasta serumu karıştırılır.
• Her hasta için 5 adet cam tüp kullanılır. Tüplere 100 mikron hasta serumu konur.
• Dilüe edilen hasta serumundan 100 mikron alınır ve 1. tüpe konarak dilüsyon yapılır.
• tüpten 100 mikron alınıp atılır.
• Tüm tüplerin üzerine 100 mikron Brucella antijeni konur ve ağızları kapatılır.
• 2 saat etüvde, 22 saat oda sıcaklığında bekletilir.

( Değerlendirme pozitiflik durumunda 1/40 ile başlar. )

BRUCELLA COOMBS TESTİ

Tüp aglütinaston testinde negatif çıkan tüpler 3 kez serum fizyolojik ile yıkanır, üst kısım atılır. Üzerine coombs

antijeninden 2 damla damlatılır ve 1 saat etüvde sonrada oda sıcaklığında bekletilir. Değerlendirme yapılır.

SALMONELLA ÇALIŞMA PROSEDÜRÜ

• Çalışmaya başlamadan tüm kitler oda sıcaklığına getirilir.
• Bir tüp içine 2400 mikron serum fizyolojik ve üzerine 100 mikron hasta serumu konur karıştırılır.
• Her bir antijen için (AO, AH, BO, BH, TO, TH ) 5 kuyucuk kullanılır.
• İlk kuyu boş bırakılır ve son 4 kuyuya 100 mikron SF konur. Bu işlem 6 antijen için de yapılır.
• Boş bırakılan ilk kuyuya 100 mikron dilüe edilmiş hasta serumundan konur.
• Dilüe edilen hasta serumundan 100 mikron daha alınır ve 2. kuyudan başlanarak dilüsyon yapılır, son kuyudan 100 mikron alınıp atılır.
• Bu işlem bittikten sonra salmonella antijenlerinden 100 mikron üzerlerine konur, ağızları kapatılarak 24 saat etüvde bekletilir.

( Değerlendirme pozitiflik durumunda 1/50 ile başlar. )

*Sperm yıkama testi kit prospektüsüne göre yapılır.

*Brucella Rose Bengal testi kit prospektüsüne göre yapılır.

*Streptokok grup çalışması kit prospektüsüne göre yapılır.

İNDİREK COOMBS ÇALIŞMA PROSEDÜRÜ:

• O RH (+) pozitif kan serum fizyolojik ile 3 defa yıkanır.
• Bir tüpe 50 mikron hasta serum ile 50 mikron yıkanmış eritrosit süspansiyonu konulup 1 saat 37 derecede bekletilir.
• Daha sonra oda ısısına gelmiş Anti Human serumdan 1 damla damlatılarak 1dk 2000 devirde santrifüj edilir.
• Tüp de oluşan aglütinasyona göre değerlendirme yapılır.

GSBL

Gm (-) Bakterilerde GSBL Saptanması:

a – Tarama testi:

Seftazidim(CAZ) ≤ 22 mm  ve/veya Aztreonam (ATM) ≤ 27 mm

DİRENCİ İLE BİRLİKTE

Sefoksitin (FOX) duyarlılığına bakılacak.

b- Çift disk sinerji testi:

Sefotaksim(CTX) 2-3 cm ** AMC (≤ 27 mm) veya

Seftazidim (CAZ) 2-3 cm AMC veya

Azteronam (ATM) 2-3 cm AMC veya

Sefepim (FEB ) 2-3 cm AMC

*Proteus vulgaris için öift disk sinerjide disk aralıkları 4 cm olmalıdır.

**IBL salgılayan bakteriler için ; FEP-AMC kullanılmalıdır.

Gm (-) bakterilerde IBL saptanması:

• FOX 1.5-2 cm CTX
• Ve / veya
• IPM CXM veya ATM
• CTX inhibisyon zonunda kesintiye uğramış yarıçap, diğer yarıçaptan en az 4 mm küçülmüş olmalıdır.

MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARI KISITLI ANTİBİYOGRAM BİLDİRİM TALİMATI

Klinik (tıbbi) mikrobiyoloji laboratuvarında, bakteri izolatları için uygulanan antimikrobiyal duyarlılık testlerinde, Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti’nin Antimikrobiyal Duyarlılık Testlerinde standardizasyon(ADTS) komitesinin önerisine göre, halen geçerli en kapsamlı standart olan .B.D.’nin “Clinical and Laboratory Standards Institute” (CLSI) M2-A (-A10), M7-A (-A8) ve M100-S standartları (Ocak, 2011-S21) kullanılmaktadır. Klinik Mikrobiyoloji laboratuvarında kısıtlı bildirim uygulaması için CLSI önerileri, test ve raporlama gruplarına göre antimikrobiyallerin sınırlandırılması biçimindedir.

Bu standartlarda, antimikrobiyaller, hangi durumlarda test edilmesi ve rapor edilmesi gerektiğine göre oluşturalan A, B, C, U (“urine”), O (“optional”) ve I (“investigational”) gruplarında sınıflandırılmıştır.

A Grubu: Söz konusu etken ile oluşabilecek enfeksiyonu tedavi edebilen temel antibiyotik gruplarını içerir Primer olarak test ve rapor edilir.

B Grubu: Etken A grubundakilere dirençli ise klinik ve hasta özellikleri dikkate alınarak A Grubu antibiyotikler kullanılamıyorsa B grubundakilerin kullanımı gerekiyorsa, enfeksiyon birden çok etkenden oluşuyorsa birden fazla bölgede ise rapor edilir.

C Grubu: B Grubundaki durumlar oluştuğunda çok nadir bir etken izole edildiğinde, A ve B Grubu antibiyotikler kullanılamıyorsa test ve rapor edilirler. Ek olarak test edilecek ve selektif olarak rapor edilecek ajanlardır.

U Grubu: Sadece idrar örnekleri için ek olarak test ve rapor edilecek ajanlardır.

O grubu: bir mikroorganizma grubu için klinik indikasyonu olup FDA onayı yoksa tercihe bağlı olarak test edilebilir.

Bildirimi kısıtlanan antibiyotik test sonuçlarına hastanın özel bir klinik durumu varsa ilgili uzmana mikrobiyoloji uzmanı tarafından bildirilir.

PSEUDOMONAS AERUGINOSA / ACİNETOBACTER SPP

• Aztreonam (ATM)
• Seftazidim (CAZ)
• Mezlosilin (MEZ) / Piperasilin (PIP)
• Gentamisin (GN)
• Amkasin (AK)
• Tobramisin (TOB)
• Sefaperazon /Sulbaktam (SCF)
• Sefepim (CEF)
• Siprofloksasin (CIP)
• Meropenem (Yoğun bakım / Yenidoğan rapor edin) / (Imıpenem)
• Karbenisilin (İdrar izolatları)
• Seftizokim (ZOX) (İdrar izolatları)
• Levofloksasin / Norfloksasin / Ofloksasin (İdrar izolatları)

Bu antibiyotiklerin hepsine dirençli bir suş ise aşağıdaki antibiyotikler ilave edilebilir.

• Sefotaksim
• Seftriakson
• Netilmisin
• Kloramfenikol (İdrar izolatlarına koymayın)
• Kotrimaksazol

Tüm antibiyotik duyarlılık sonuçları için sorumlular: Kısıtlı antibiogram bildirimi doktorun istemi ve endikasyonu dahilinde kaldırılacaktır.

STAPHYLOCOCCUS SPP.

• Oksasilin (OX) MRS’ları tanımlamak içindir. Metisilin dirençli veya duyarlı olarak rapor ediniz.
• Penisilin (P)*
• Eritromisin /Azitromisin /Klaritromisin (İdrar izolatlarına koymayınız)
• Klindamisin (İdrar izolatlarına koymayınız)
• Gentamisin
• Levofloksasin /Siprofloksasin / Ofloksasin
• Kotrimaksazol
• Vankomisin (MRS ise rapor ediniz)
• Teikoplanin (Dirençli ise; E test ile doğrulama yapınız. MRS ise rapor ediniz)
• Norfloksasin (İdrar izolatları için)
• Rifampin
• Tetrasiklin

*P: Duyarlı Stafilokoklar

Penisilinlere, Sefalosporinlere, İmipeneme*, Meropeneme* duyarlı olarak rapor ediniz.

* (Yenidoğan yoğun bakım üniteleri için)

OX: Dirençli Stafilokoklar için;

Tüm betalaktam, beta laktamaz antibiyotiklere dirençli olarak rapor ediniz: Penisilin; Amoksisilin, Ampisilin, Tikarsilin, Piperasilin, Mezlosilin, Karbenisilin. Amoksisilin-Klavulanat,Sulbaktam Ampislin, Piperasilin-Tazobaktam, Tikarsilin-Klavulanat, Cefazolin, Cefalotin, İmipenem,Meropenem.

P: Dirençli, OX Duyarlı Stafilokoklar için;

• Şu antibiyotiklere dirençli olarak rapor ediniz:
  • Penisilin
  • Amoksisislin
  • Ticarsilin
  • Piperasilin
  • Karbenisilin (İdrar izolatları için)
• Şu antibiyotiklere duyarlı olarak rapor ediniz:
  • Nafsilin
  • Metisilin
  • Amoksisilin-Klavulanat
  • Sulbaktam-Ampisilin
  • Piperasilin-Tazobaktam
  • Tikarsilin-Klavulanat
  • Cefazolin
  • Cefalotin
  • İmipenem
  • Meropenem

ENTEROBACTERIA

• Ampisilin (AMP)
• Mezlosilin (MEZ) / Piperasilin
• Piperasilin-Tazobaktam
• Sulbaktam-Ampisilin / Amoksisilin-Klavulanat
• Gentamisin (GN)
• Amikasin (AK)
• Sefalotin (KF) Duyarlılığı (Sefoklor, Sefoleksin, Sefradin, Sefapirine de duyarlılığı gösterir.)
• Sefazolin
• Sefoksitin (FOX) / Sefaperazon
• Sefuroksim (CXM)
• Sefepim (CEP)
• Sefotaksim (CTX) / Seftriakson / Seftizoksim
• Aztreonam (ATM) – ESBL için indikatördür (Tarama sınır değeri ≤ 27 mm)
• Seftazidim (CAZ) – ESBL için indikatördür (Tarama sınır değeri ≤ 27 mm)
• Levofloksasin / Siprofloksasin
• Meropenem / İmipenem (Sadece Yoğun bakım, yenidoğana Rapor edilir.)
• Kotrimaksazol (SXT)
• Karbenisilin (PY) (İdrar izolatları için)
• Oflaksasin (NOR) / OFL (İdrar izolatları için)
• Nitrofrantoin (F) (İdrar izolatları için)

NOT:

• ESBL üreten suşlar tüm Penisilinlere, Sefalosporinlere ve Aztreonama Dirençli rapor edilmelidir.
• Aminoglikozit disklerini Sefalosporinlere yakın koymayınız.
• Bu antibiyotiklerin hepsine direnç varsa aşağıdaki antibiyotikler ilave edilir.
• Kanamsin
• Netilmisin
• Tetrasiklin
• Tobramisin
• Kolramfenikol (İdrar izolatlarına koymayın)

ENTERECOCCUS SPP

• Penilin (P) / Ampisilin (AMT)
• Vankomisin (VA) (Kan, BOS izolatlarına ve diğer antibiyotiklere direnç varsa rapor edilir.)
• Teikoplanin (TEC) (Kan, BOS izolatlarına ve diğer antibiyotiklere direnç varsa rapor edilir.)
• Levofloksasin / Siprofloksasin (CIP) / Norfloksasin (NOR) (İdrar izolatları için)
• Nitrofrontain (F) (İdrar izolatları için)
• Gentamisin (GN) (Yüksek seviyede direnç tarama için)
• Streptomisin (Yüksek seviyede direnç tarama için)

NOT: Penisilin duyarlılığı: Beta-Laktamaz üretmeyen Enterekoklarda Ampisilin, Ampisilin-Sulbaktam, Amoksasilin-Klavulanik asit, Piperasilin-Tazobaktam duyarlılığını belirlemek için kullanılır. Kan ve BOS izolatlarında Beta-Laktamaz testi yapınız.

STREPTOKOKLAR (Streptecoccus pnömoniae hariç)

• Eritromisin (Eritromisin duyarlı suşları Azitromisin ve Klaritromisine de duyarlı olarak rapor ediniz.)
• Penisilin (P) / Ampisilin (AMP)
• Kloramfenikol (CL)
• Klindamisin (DA) (İdrar izolatlarına rapor etmeyin)
• Vankomisin (VA)
• Teikoplanin
• Cefepim / Sefotaksim (CTX) / Seftriakson (CRO)
• Levofloksasin / Oflaksasin (OFX)

o Setreptekoklar kan ve normalde steril olan vücut sıvılarında izole edildiğinde; Penisilin duyarlılığı MIC yöntemi ile bakılmalıdır.

o Penisilin, Ampisilin, Levofloksasin ve Ofloksasin için disk difüzyon yorumlama kriterleri BetaHemolitik Streptekoklarda bildirmek içindir.

Grup A ve B Streptekoklar için Penisilin ve diğer Beta-Laktam antibiyotiklere, Vankomisine duyarlılık testi yapmak rutin olarak gerekli değildir. Henüz dirençli suş tespit edilmemiştir. Her hangi bir suş bahsedilen antibiyotiklere orta derecede duyarlı yada dirençli çıkarsa, mutlaka bir referans laboratuarda kontrol edilmelidir.

STREPTOCOCCUS PNEUMONİAE

• Penisilin (P) (Oksasilin diski koyarak) Oksasilin inhibisyon zonu ≤19 mm bulunursa Penisilin, Sefotaksim
• veya Seftriakson için MIC belirlenmelidir.
• Eritromisin (E)
• Kotrimaksazol (SXT)
• Vankomisin (VA) (BOS ve kan izolatları için)
• Klindamisin
• Oflaksasin / Levofloksasin / Moksifloksasin
• Tetrasiklin
• Kloramfenikol (İdrar izolatlarına koymayın)
• Rifampin

o BOS ve kan izolatları için Penisilin, Sefoksitim, Seftriakson ve Meropenem duyarlılığı MIC metodu (Etest) ile test edilerek, rutin olarak bildirilmelidir.

o Pnömokok enfeksiyonlarında; Amoksisilin, Cefepim, Cefotaksim, Seftriakson, Sefuroksim, İmipenem ve Meropenem ile tedavi yapılıyor. Bu antibiyotiklerin invitro aktivitesi için pnömokoklarda disk difüzyon güvenilir bir yöntem değildir. MIC bakılmalıdır.

o Ofloksasine duyarlı çıkan S. Pneumoniae izolatları Levofloksasine de duyarlıdır.

SALMONELLA – SHIGELLA

ESBL tarama testi yapılmalıdır.

• Ampisilin (AMP)
• Levofloksasin / Siprofloksasin
• Kotrimaksazol (SXT)
• Kloramfenikol (C) (Barsak dışı izolatlar için)
• Sefotaksim / Seftriakson (CRO) / Seftizoksim (Barsak dışı izolatlar için).

LABORATUVAR İÇ KALİTE KONTROL UYGULAMA VE DÜZELTİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET TALİMATI

AMAÇ:

İç kalite kontrollerin düzenli ve en doğru şekilde çalışmasını sağlamaktır.

SORUMLULAR:

Laboratuvar teknisyenleri ve uzman doktor

TALİMATLAR:

Mikrobiyoloji laboratuvarında kullanılan serolojik yöntemlere dayanan testler çoğunlukla standardize edilmiştir. Genellikle paketler içinde kontrol materyalleri içerir ve çalışma sonucunda belirli değerler elde edilince test geçerli olarak kabul edilerek, hasta sonuçları rapor edilir.

Standardize edilmiş otomatize sistemler de hata oranları azaltılmıştır. Moleküler yöntemler kullanılırken, iyi standardize edilmemiş laboratuvarda hazırlanan testler ile kalite kontrolü kurmak ve süreklilik sağlamak büyük önem taşır. Bu tür testler her basamakta gözden kaçabilecek çok küçük hatalar ile sonuçları değişebilecek testlerdir. Standardize edilmiş ve iç kalite kontrole sahip hazır otomatize sistemde çalışan kitlerin kullanımı hatalı sonuç verilmesini azaltır.

Bakteriyoloji laboratuvarlarında ise materyalin geliş basamakları, besiyeri kalitesinin kontrolü, inkübasyon şartlarının yerine getirilmesi, inokulumun konsantrasyonu ve elde edilen mikroorganizmanın yorumlanmasına kadar bir çok standardize edilmesi gereken basamak vardır. Antibiyotik duyarlılık testlerine ek olarak uygun yöntem seçilmeli ve uygun protokollere göre antibiyotik duyarlılık testleri yapılmalıdır. Vitek gibi ekspert sistemleri bulunan otomatize sistemler hem tanımlamada hem de direncin doğru yorumlanarak rapor edilmesinde yaralıdır.

MİKROBİYOLOJİK KABUL EDİLEMEZ KONTROL SONUÇLARI (WESTGARD KURALLARINA GÖRE):

Uyarı Kuralları:

• 1 2s kuralı :Kontrol sonucunun +,- 2 standart sapmayı aşmasıdır. Uyarı kuralı olarak değerlendirilir ve diğer kurallarda problem yoksa hasta sonucu verilir. xx1 vakaların % 5 ‘inin altında ise normal kabul edilir.
• 2 2s kuralı :İki ardışık kontrol sonucunun aynı yönde 2 standart sapmayı aşmasıdır. Sistematik hataları belirler.
• 4 1s kuralı :Dört ardışık kontrol sonucunun aynı yönde 1 standart sapmayı aşmasıdır. Bu durumda aletlerin bakımı ve solüsyonların kalibrasyonu gereklidir.

Reddetme kuralları:

• 1 3s kuralı :Bir kontrol sonucunun +,- 3 standart sapmayı aşmasıdır. Çalışma kontrol limitlerinin dışındadır ve ret edilir.
• R4s kuralı :İki ardışık kontrol sonucu toplamının 4 standart sapmayı aşmasıdır. İki ardışık kontrol sonuçları arasındaki farkın 4 standart sapmadan büyük olmasıdır. Random hataya işaret eder, çalışma ret edilir.
• 10 x kuralı :Son 10 ardışık kontrol sonucunun ortalamanın aynı yönde bulunmasıdır. Sistematik hatayı gösterir. Test ret edilir.

Değerlendirmeler;

• 1 3s kural ihlali : Farklı A ve B kontrol düzeyleri için ayrı ayrı izlenir.
• 2 2s ve R 4s kuralları : Materyal içi ve materyaller arası değerlendirilebilir.
• 2 2s kuralı : Biri A diğeri B düzeyine ait son iki ölçüm arasında değerlendirilebilir.
• 4 1s kuralı : İkisi A, ikisi B düzeyi veya sadece bir düzeyin son dört ölçümü arasında değerlendirilebilir.
• 10x kuralı : Beşi A, beşi B düzeyi Ya da sadece tek bir düzeyin son on ölçümü arasında değerlendirilebilir.

BAKTERİLER İÇİN İÇ KALİTE KONTROL ANTİBİYOTİK GRUPLARI VE RAPORLANMALARI

ENTEROCOCCUS SPP.

• Penicillin (P) / Ampisilin (AMP)
• Vankomisin(VA) (Kan ;BOS izolatlarında ve diğer antibiyotiklere direnç varsa rapor adilir.)
• Teikoplanin(TEC) (Kan ;BOS izolatlarında ve diğer antibiyotiklere direnç varsa rapor adilir.)
• Levofloksasin/Siprofloksasin(CIP)/Norfloksasin(NOR) (idrar izolatları için)
• Nitroforntain(F) (idrar izolatları için)
• Gentamisin (GN) (yüksek seviyede direnç tarama için )
• Streptomisin (yüksek seviyede direnç tarama için )

Not: Penisilin duyarlılığı; Beta-laktamaz üretmeyen enterokoklarda ampisilin, amoksisilin, ampisilin-sulbactam, amoksisilin-klavulanik asit, piperasilin-tazobactam duyarlılığını belirlemek için kullanılır. Kan ve BOS izolatlarında Beta-laktamaz testi yapınız.

STREPTOKOKLAR (Streptococcus pneumoniae hariç)

• Eritromisin-(Eritromisin duyarlı suşları azitromisin ve klaritromisinede duyarlı olarak rapor ediniz)
• Penisilin(P) / ampisilin(AMP)
• Kloramfenikol(CL)
• Klindamisin(DA) (İdrar izotlarına rapor etmeyin)
• Vankomisin(VA)
• Teikoplanin
• Sefepim, / Sefotaksim(CTX) / Seftriakson(CRO)
• Levofloksasin / Oflaksasin(OFX)

Streptokoklar kan ve normalde steril olan vücut sıvılarından izole edildiğinde; Penisilin duyarlılığı MIC yöntemi ile bakılmalıdır.

Penisilin, ampisilin, Levofloksasin ve oflaksasin için disk difüzyon Yorumlama kriterleri Beta-hemolitik Streptokoklar da bildirmek içindir.

Grup A ve B Streptokoklar için, penisilin ve diğer Beta laktam antibiyotiklere, Vankomisine duyarlılık testi yapmak rutin olarak gerekli değildir. Henüz dirençli suş tespit edilmemiştir. Herhangi bir suş bahsedilen antibiyotiklere orta derecede duyarlı ya da dirençli çıkarsa, mutlaka bir referans laboratuvarda kontrol edilmelidir.

ENTEROBACTERIACEAE.

• Ampisilin(AMP)
• Mezlosilin(MEZ) / Piperasilin
• Piperasilin-tazobactam
• Sulbactam-ampisilin / Amoksisilin – klavulonat
• Gentamisin(GN)
• Amikasin(AK)
• Sefolatin(KF) duyarlılığı(Sefaklor, sefolaksin, sefradin, sefradin, sefapirine de duyarlılığı gösterir.)
• Sefazolin
• Sefoksitin (FOX) / Sefaperazon
• Sefuroksim (CXM)
• Sefepim (CEP)
• Sefotaksim(CTX) / Seftriakson / Seftizoksim
• Aztreonam (ATM) – ESBL için indikatördür.(tarama sınır değeri ≤27 mm)
• Seftazisim (CAZ) – ESBL için indikatördür.(tarama sınır değeri ≤22 mm)
• Levofloksasin / Ciprofloksasin
• Meropenem / İmipenem(sadece yoğun bakım, yeni doğana rapor et)
• Kotrimaksazol (SXT)
• Karbenisilin(PY) (İdrar izotları için)
• Oflaksasin(NOR) / OFL (idrar izotları için)
• Nitrofurantoin (F) (İdrar izotları için)

Not:

ESBL üreten suşlar tüm penisilinlere, sefalosporinlere ve aztreonama dirençli rapor edilmelidir. Aminoglikozit disklerini Sefalosporinlere yakın koymayınız.

Bu antibiyotiklerin hepsine direnç varsa; aşağıdaki antibiyotikler ilave edilir.

• Kanamisin
• Netilmisin
• Tetrasiklin
• Tobramisin
• Kloramfenikol(idrar izotlarına koymayın)

STAPHYLOCOCCUS

• Oksasilin(OX) MRS’ ları tanımlamak içindir. Metisilin dirençli veya duyarlı olarak rapor ediniz.
• Penisilin(P)*
• Eritromisin / Azitromisin / Klaritromisin(idrar izotlarına koymayınız)
• Klindamisin(idrar izotlarına koymayınız)
• Gentamisin
• Levofloxacin / Siprofloksasin / Ofloksasin
• Kotrimaksazol
• Vankomisin (MRS ise rapor ediniz)
• Teikoplanin(dirençli ise; E test ile doğrulama yapınız. MRS ise rapor ediniz)
• Norfloksasin(idrar izotları için)
• Nitrofurantoin(idrar izotları için)
• Rifampin
• Tetrasiklin

1. P: Duyarlı Stafilokoklar: Penisilinlere, sefalosporinlere, imipeneme, meropeneme duyarlı olarak rapor ediniz.
2. OX: Dirençli Staphylococcus’ lar için: Tüm Beta laktam antibiyotiklere dirençli olarak rapor ediniz: Penisilin, amoksisilin, ampisilin, tikarsilin, piperasilin, mezlosilin, karbenisilin, Amoksisilin- klavulanat, sulbaktam ampisilin, piperasilin-tazobactam, tikarsilin-klavulanat, cefazolin, cefolatin, imipenem, meropenem.
3. P: Dirençli, OX: Duyarlı Staphylococcus’ lar için:
   1.  Şu antibiyotiklere dirençli olarak rapor ediniz:Penisilin, amoksisilin, ampisilin, ticarsilin, piperasilin, carbenisilin (idrar izotları için)
   2.  Şu antibiyotiklere duyarlı olarak rapor ediniz: Nafsilin, metisilin, Amoksisilin-Klavulanat, sulbaktam ampisilin, Piperasilin-tazobactam tikarsilin-klavulanat, cefazolin, cefalotin, imipenem, meropenem.

PSEUDOMONAS AERUGINOSA / ACINETOBACTER SPP.

• Aztreonam(ATM)
• Seftazidim(CAZ)
• Mezlosilin(MEZ) / Piperasilin(PİP)
• Gentamisin(GN)
• Amikasin(AK)
• Tobramisin(TOB)
• Sefoperazon-sulbactam(SCF)
• Sefepim(CEF)
• Siprofloksasin(CİP)
• Meropenem(Yoğun bakım/Yeni doğan rapor edin) / İmipenem
• Karbenisilin(İdrar izotları)
• Seftizoksim(ZOX) (İdrar izotları)
• Levofloksasin / Norfloksasin / Oflaksasin(idrar izolatları için)

Bu antibiyotiklerin hepsine dirençli bir suş ise; aşağıdaki antibiyotikler ilave edilebilir.

• SefotaksiM
• Seftriakson
• Netilmisin
• Kloramfenikol(idrar izolatlarına koymayın)
• Kotrimaksazol

 SALMONELLA – SHIGELLA

• ESBL tarama testi yapılmalıdır.
• Ampisilin(AMP)
• Levofloxacin / Ciprofloksasin
• Kotrimaksazol(SXT)
• Kloramfenikol(C (barsak dışı izolatları için)
• Sefotaksim / Seftriakson(CRO) / seftizoksim(barsak dışı izolatlar için)

STREPTOCOCCUS PNEUMONIAE

• Penisilin(P) (Oksasilin diski koyarak) Oksasilin inhibisyon zonu ≤19 mm bulunursa penisilin, sefotaksim
• veya seftriakson için MIC belirlenmelidir.
• Eritromisin(E)
• Kotrimaksazol(SXT)
• Vankomisin(VA) (Bos ve kan izotları için)
• Klindamisin
• Oflaksisin / Levofloksasin / moksifloksasin
• Tetrasiklin
• Kloramfenikol (idrar izolatlarına koymayın)
• Rifampin

NOT: BOS ve kan izolatları için penisilin, sefotaksim, seftriakson ve meropenem duyarlılığı MIC metodu(E-test) ile test edilerek, rutin olarak bildirilmelidir.

Pnömokok infeksiyonlarında; amoksisilin, ampisilin, cefepim, cefotaksim, seftriakson, sefuroksim, imipenem ve meropenem ile tedavi yapılıyor. Bu antibiyotiklerin vitro aktivitesi için pnömokoklarda disk difüzyon güvenilir bir yöntem değildir, MIC bakılmalıdır.

Oflaksasine duyarlı çıkan streptococcus pnemoniae izolatları Levofloksasine de duyarlıdır.

TIBBİ MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARI’NDA ÇALIŞILAN TESTLERİN İSTENMESİ:

Mikrobiyoloji Laboratuvarı’ndan test istemleri tüm hastalar için, Hastane Bilgi Yönetim Sistemi (HBYS) ilgili doktor tarafından tetkik adı veya tetkik kodu girilerek yapılır.

Testlerin girişinin yapılabilmesi için, servis ve polikliniklerden hekim, HBYS hasta sayfasında yer alan “tetkik” menüsü seçer. Testlerin tam ve zamanında çıkması için tetkik girişleri tam eksiksiz yapmalıdır.  Dışarıdan sadece tetkik amaçlı başvuran hastaların kayıtları ve test istemleri Laboratuvar sekretaryasında yapılır.

TIBBİ MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARI’NDA ÇALIŞILAN TESTLERE AİT ÖRNEKLERİN ALINMASI:

ÖRNEK ALIM TALİMATLARI:

Her tür örnek alımından önce sözel olarak kimlik teyidi yapılmalıdır.

ACİL SERVİS VE YATAKLI BİRİMLERDE:

Acil servis ve yataklı birimlerde kimlik doğrulaması yapıldıktan sonra örnek alma işlemi gerçekleştirilir. Hekim test taleplerini otomasyon sisteminde yapar. Klinik hemşiresi sistemde talepleri görür. Testlerin barkotlarını basar, tüplere yapıştırır. Barkotlarda hastanın kimlik tanımlayıcılarıyla birlikte, testin adı, testin hangi servisten istendiği, örneğin alınış tarihi ve saati yer alır. Böylece numune alım tarihi ve saati Hastane Otomasyon Sistemi’nde ve buna entegre çalışan Hastane Bilgi Yönetim Sistemi (HBYS) kaydedilmiş olur. Örnekleri alarak laboratuvara iletir. Moleküler genetik sitogenetik test istemi yapılmış ise anlaşmalı laboratuvara ait istem formu doldurularak hasta onayı alınır ve örnek ile birlikte laboratuvara gönderilir.

POLİKLİNİKTEN BAŞVURAN HASTALARDA:

Poliklinik muayenesini takiben hekim test taleplerini otomasyon sisteminde yapar. Poliklinik hemşiresi sistemde taleplerini görür. Testlerin barkotlarını basar, tüplere yapıştırır. Barkotlarda hastanın kimlik tanımlayıcılarıyla birlikte, testin adı, testin hangi servisten istendiği, örneğin alınış tarihi ve saati yer alır. Böylece numune alım tarihi ve saati Hastane Otomasyon Sistemi’ne ve buna entegre çalışan Hastane Bilgi Yönetim Sistemi (HBYS) kaydedilmiş olur. Numuneleri alarak laboratuvara iletir.  Moleküler genetik sitogenetik test istemi yapılmış ise anlaşmalı laboratuvara ait istem formu doldurularak hasta onayı alınır ve örnek ile birlikte laboratuvara gönderilir.

KAN ÖRNEKLERİ ALIM KURALLARI:

• Hasta en az 15 dakika kadar rahat bir pozisyonda olmalıdır.
• Kol, omuz hizasında düz durmalıdır.
• Kan alınacak olan kolda :
  • Fistül,
  • Damar grefti uygulanmış ya da
  • Mastektomili meme tarafındaki kol,
  • Ödemli ve skarlı bölgeler,
  • Hematom,
  • Kan transfüzyonu ile IV sıvı tedavisi uygulanan kolda üst seviyeler zorunlu kalınmadıkça venöz kan alımı için uygun değildir.
• Hematom oluşabileceğinden hastanın kolu kesinlikle bükülmemelidir.
• Hem geniş hem de yüzeye yakın damar seçilmelidir.
• Hastaya IV infüzyon yapılıyorsa diğer koldan kan alınmalıdır. ümkün değil ise infüzyona 5 dakika ara verildikten sonra kan alınmalıdır.
• Turnike, kan alınacak damardan yaklaşık 10 cm. yukarı bağlanır.
• Turnike en fazla bir dakika uygulanmalıdır ve iğne damara girdikten sonra hemen gevşetilmelidir.
• Kan, enjektör ile alınmış ise, hemoliz olmaması için iğne çıkarıldıktan sonra yavaşça ve tüp kenarından kaydırılarak tüpe boşaltılmalıdır.
• Damara girilmeden önce yumruk açılıp kapatılmamalıdır; bu hareket, plazma potasyum, fosfat ve laktat konsantrasyonlarını artırır.
• Önce katkı maddesiz, sonra katkı maddeli tüplere kan alınmalıdır.
• Tüpler üzerinde barkot düzenli bir şekilde yapışmış olmalı.
• Servis, hasta adı-soyadı, dosya numarası, örnek numarası, tarih ve saati yazılı olmalıdır.
• Gelen numuneler santrifüj edilerek çalışma tüplerine ayrılır.

KAN ÖRNEKLERİ VERMEDEN ÖNCE DİKKATEDİLMESİ GEREKEN KONULAR:

• Laboratuvar testleri için sabah 10-12 saat açlık sonrası kan verilmelidir. Test için kan vermeye gelmeden önceki gece saat 21:00’den sonra hiçbir şey yiyip içmeyiniz.
• Hastaneye gelmeden önce ağır ve zorlayıcı egzersiz yapılmamalıdır.
• Kan vermeden önce, yarım saat kadar dinlenilmesi önerilir.
• Düzenli olarak kullanılan ilaçlar varsa, kan vermeden önce doktora danışılması gerekmektedir.

İDRAR ÖRNEKLERİ ALIM KURALLARI:

• Poliklinikten başvuran hastalara idrar örneği alınmak üzere 120 ml plastik kaplardan verilir. Bu kaplar üzerinde hastanın kimlik tanımlayıcılarının bulunduğu barkot yer alır.
• Laboratuvar teknisyeni hastaya idrar örneğini nasıl ve ne miktarda vermesi gerektiğinin tarifini yapar.
• Plastik kaplarda gelen idrar örnekleri daha sonra laboratuvar teknisyeni tarafından idrar analizi için uygun tüpe aktarılır.

Acil Servis ve yataklı birimlerde ise hekim tarafından yapılmış test talepleri otomasyon sisteminde, bölüm hemşiresince görülür. Hemşire, 120 ml’lik plastik kapaklı kabın üzerine hastanın barkodunu yapıştırır. Hastaya örneğin nasıl ve ne miktarda vermesi gerektiğinin tarifini yapar.

GAİTA ÖRNEKLERİ ALIM KURALLARI:

• Dışkı kapaklı steril veya temiz kaplar içine alınmalıdır.
• Her türlü inceleme için ceviz büyüklüğünde dışkı yeterlidir.
• Dışkı tuvalet kağıdı ile alınmamalıdır. Tuvalet kâğıdında baryum tuzları olabilir ve bu madde, dışkıdaki bazı patojenler için öldürücü etki yapar.
• En az üç gün arka arkaya alınan dışkının incelenmesi parazitlerin ortaya çıkarılması için daha uygun olur.
• İçerisinde çok sayıda mikroorganizma bulunduğundan, bekletilen dışkıda çeşitli kimyasal ve pH değişiklikleri oluşarak kısa zamanda patojenlerin yok olmalarına neden olduğundan gaita örnekleri bekletilmeden laboratuvara ulaştırılmalıdır.

Poliklinik hastalarının numune kapları laboratuvardan alınır ve aynı laboratuvarın numune teslim bölümünde üzerinde kimlik tanımlayıcılarla birlikte numune alım tarihi ve saati yazan barkot yapıştırılarak teslim edilir.

VÜCUT SIVISI ÖRNEKLERİ ALMA KURALLARI:

vücut sıvısında çalışılacak parametreler için alınacak numune, steril, jelsiz kuru numune tüplerine alınır ve laboratuvara bekletilmeden gönderilir.

KÜLTÜR ÖRNEKLERİNİN ALIM KURALLARI:

• İçerdiği patojen mikroorganizma gerçek pozitif sonucu gösterir. Bu nedenle yüksek örnek kalitesi tanıda en kritik aşamadır.
• Numune alınırken doğru anatomik bölge seçilmelidir. Endojen mikrobiyal flora ile kontaminasyonu önlenmelidir. Numune uygun teknik ve steril ekipmanla toplanmalıdır. Aseptik teknikler uygulanmalıdır.
• Enfeksiyonun akut safhasında antibiyotik tedavisi başlanmadan örnek alınmalıdır.
• Başlanmış ise numune yeni antibiyotik dozu verilmeden hemen önce alınmalı ve laboratuvar bilgilendirilmelidir.
• Numune etkenin canlılığını koruyacak ve çevrenin biyolojik güvenliğini sağlayacak bir taşıma kabına aktarılmalıdır. Üzerine hasta adı, soyadı, numunenin alındığı tarih ve saat kaydedilmelidir.
• Numunenin kaynağı ve/veya anatomik bölge numune kabının üzerinde açık ve doğru olarak tanımlanmalıdır. Ayrıca altta yatan hastalıklar ve kullandığı ilaçlar da belirtilmelidir.

Numunenin laboratuvara hızla ulaşması, saklanacaksa saklama koşullarının uygun olması sağlanmalıdır. Numune miktarı yeterli olmalıdır. Aksi halde hatalı negatif sonuçlara neden olabilir.

KAN KÜLTÜRÜ:

TEKNİĞİ:

• Kan Kültürü alınırken, steril eldiven giymeli ve kültür şişesinin kontamine olmasını önleyici tedbirleri almalıdır. Kan kültürü cerrahi sterilizasyon şartları gözetilerek alınmalıdır.
• Venöz yol yerine katater veya intravasküler aletlerden kan kültürü alınması kontaminasyon riskini 2 kat arttırır.
• Eğer bir girişte kan alınamamış ve tekrar vene girilecekse yeni bir enjektör kullanılmalı ve eldiven değiştirilmelidir.
• Kan kültürleri alınırken iyi bir cilt antisepsisi uygulanmalıdır. Kan alınacak olan bölge derisi önce %70’lik alkol ile ıslatılan bir tampon ile ve friksiyon yaparak iyice silinerek temizlenir. Kirli deriler için gerekirse 2-3 tampon kullanılır. Sonra yeni bir tampon ile %2’lik iyot eriyiği sürülerek havada kuruması beklenmelidir.
• Bölge delikli kompres ile örtülmelidir.
• Alınan kan önce anaerop besiyerinin lastik tıkacı delinerek kanın yarısı bırakılır. Sonra aynı şekilde aerop besiyerine ekim yapılmalıdır.
• Örnekler alındıktan sonra şişe hafifçe çalkalanmalıdır.
• Dışarıda bekleme süresi ne kadar uzarsa bakteri izolasyon şansı o kadar azalmaktadır.

ZAMANI:

• Mikroorganizmaların kanda bulunmasından yaklaşık 30-90 dakika sonra ateş, döküntü gibi bulgular ortaya çıkar ve ateş en yüksek seviyeye ulaştığında ise mikroorganizmanın kandaki seviyesi oldukça düşer.
• Ateşin yükselmeye başladığı dönem kan kültürü için ideal dönemdir.
• Endokardit, septik trombofilebit, mikotik anevrizmalar gibi sürekli bakteriyemi oluştuğu damar içi enfeksiyonlarda zamanlama önemli değildir.
• Eğer hasta antibiyotik tedavisi alıyorsa bir sonraki dozdan hemen önce alınmasına dikkat edilmelidir.

ÖRNEK SAYISI VE MİKTARI:

• Yetişkinler için en çok 10 ml, çocuklarda ise bakteriyemi daha şiddetli olduğundan kanda bulunan bakteri sayısı fazladır ve yaşına göre 0.5-2ml kan alınması önerilir.
• Bir ven girişinden alınan kan kaç şişeye inoküle edilirse edilsin tek bir kültür olarak değerlendirilir.
• Bir kan kültür seti; aynı anda iki ven girişiyle alınan kanların 2 veya daha fazla şişeye alınmasıyla oluşur. 24 saat içerisinde 2 veya 3 kan kültür setinin alınması yeterlidir.
• Akut sepsis hariç, 1 saatten daha kısa süre aralıklarla kan kültürü alınmamalıdır.
• Bir hastadan alınan bir set kan örneğinde bakteri ürememesi hemokültür sonucunun olumsuz kabul edilmesi için yeterli değildir.

BOĞAZ-NAZOFARENKS KÜLTÜRÜ:

• Poliklinikte hekim tarafından yada laboratuvarda alınabilir. Boğaz kültür örneği steril pamuklu eküviyonlarla alınır.
• Dil basacağı ile hastanın diline bastırılır.
• Eküviyon sıra ile sağ ve sol tonsillalara ve tonsilla fossalarına, farinks mukozasına iyice sürülür.
• Örnek alınan eküviyonlar dikkatlice ağız mukozasına ve tükürüğe değdirilmeden çekilir. Transport besiyeriyle laboratuvara gönderilir.

BURUN KÜLTÜRÜ:

• Poliklinikte hekim tarafından yada laboratuvarda alınabilir. Örnek steril pamuklu eküviyonlarla alınır. Transport besiyeriyle gönderilir.

ALT SOLUNUM YOLU KÜLTÜRLERİ:

BALGAM:

• Özellikle sabahları öksürük ile derinden gelen balgam ağızda fazla oyalandırılmadan, steril, geniş ağızlı bir kap içerisine alınmalıdır. Balgam alınmadan önce steril su ile ağzın çalkalanması ve gargara yapılabilir ancak sınırlı değeri vardır. Numune hemen incelenmelidir.
• Balgamda bulunan enzimatik etkiler nedeniyle bekletilme esnasında birçok mikroorganizma yok olabilir. Balgam çıkaramayan hastalarda özellikle çocuklarda tuberküloz araştırması için sabah açlık mide suyu kullanılabilir.

TRAKEAL ASPİRAT/BRONŞ ASPİRASYONU:

Uygun teknikle alındıktan sonra steril ağzı kapaklı kaplarda laboratuvara ulaştırılmalıdır.

İDRAR KÜLTÜRÜ:

• Poliklinik hastaları için hasta laboratuvara gönderilerek idrarın burada alınması sağlanır. İdrar, bakterilerin üremesi için iyi bir ortamdır. Bu nedenle oda sıcaklığında bırakılan idrarın içerisinde üretradan geçen ya da havadan ve çevreden bulaşan bakteriler hızla çoğalırlar.
• Numune en geç 30 dak içinde laboratuvara ulaştırılmalıdır. İdrar kontaminasyonu önlemek için steril geniş ağızlı kaplarda alınmalıdır. Orta idrar örneği alınmalıdır.

KADINLARDA:

• Hastaya geniş ağızlı kap ve dezenfektanlı ıslak bez verilir hastaya nasıl örnek alacağı tarif edilir. İlk olarak labialar aralandıktan sonra dezenfektanlı ıslak bez ile vulva önden arkaya bir kez silinir.
• Sonra su ile ıslatılmış petle önden arkaya bir kez silinir. En son tuvalet kağıdı ile bölge kurulanır.
• Hasta ilk gelen 10-15 ml. idrarı tuvalete yaptıktan sonra 50-100 ml’yi idrar kabına, son idrarı yine tuvalete yapar.

ERKEKLERDE:

• Hastaya geniş ağızlı kap ve dezenfektanlı ıslak bez verilir hastaya nasıl örnek alacağı tarif edilir. Önce dezenfektanlı ıslak bez ile glans penis ve üretra ağzı silinir, sonra ıslak petle durulanır ve sonunda kuru pet ile kurulanır. Hasta ilk gelen 10-15 ml. idrarı tuvalete yaptıktan sonra 50-100 ml’yi idrar kabına, son idrarı yine tuvalete yapar.

BEBEKLERDE:

• Erkek çocukta penis, kız çocukta vulva çevresi iyice temizlenir. Kız ve erkek çocuklar için ayrı özellikte ve deriye yapışma özelliği olan steril plastik torbalar, üretrayı içine alacak biçimde yapıştırılır.

SONDALI HASTALARDA:

• Plastik torbada birikmiş idrar kesinlikle kullanılmaz. İdrar almak için kataterin torba ile ilişkili ucu çıkartılıp bu kanaldan da idrar alınmaz. Kateterden idrar akımı bir klample kesilir. 30 dak kadar beklenir. Lastik katater klempin distalinden (üretraya yakın bir noktasından) alkol ile silindikten sonra enjektör yardımıyla idrar alınır.

DIŞKI ÖRNEĞİ:

İçerisinde çok sayıda mikroorganizmalar bulunduğundan bekletilen dışkıda çeşitli kimyasal ve pH değişiklikleri oluşarak kısa zamanda patojenlerin yok olmalarına neden olur. Bu nedenle hemen incelenmelidir.

• Dışkı non steril temiz kaplar içine alınmalıdır.
• İnceleme için bir ceviz büyüklüğündeki dışkı yeterlidir.
• Dışkı tuvalet kağıdı ile alınmamalıdır. Tuvalet kağıdında baryum tuzları olabilir ve bu madde, dışkıdaki bazı patojenler için öldürücü etki yapar.
• En az üç gün arka arkaya alınan dışkının incelenmesi parazitlerin ortaya çıkarılması için daha uygun olur.
• Kültür için dışkı elde edilemeyen durumlarda steril eküviyon ile rektal sürüntü örnekleri alınarak incelenir.

VENÖZ KATETER ÖRNEĞİ:

• katater giriş yerinde eksüdatifprülan akıntı var ise bu akıntıdan örnek alınmalıdır.
• katater içi kab kültürü ile birlikte katater ucundan 2 cm lik örnek değerlidir.

YARA/DOKU/ABSE KÜLTÜRÜ ÖRNEĞİ:

Ülseröz, gangrenöz lezyonlar da dahil tüm yara örneklerinde ve apselerde sürüntü değil, derin doku örneği veya aspirat gönderilmelidir.

MANTAR ARANMASI İÇİN ÖRNEK ALIMI:

• Mantar aranması yapılacak bölge 3 gün yıkanmaz.
  • Numune alınırken temiz bir lamla lezyon kazınarak lamel üzerine döküntü toplanır.
  • KOH solüsyonu damlatılarak lamelle kapatılır.o Kazıntı yapılırken özellikle lezyonun sağlam deri ile birleşme sınırı kazınır.
  • Kazınan deri bölgesi cilt dezenfektanı ile temizlenir.

PREANALİTİK SÜREÇ:

Test İsteğinin Yapılması, Numune Alınması, örnek toplanması ve taşınması sürecidir:

• İstem yapılır,
• İstem otomasyona kaydedilir,
• İstem barkodu basılır ve numune kaplarına yapıştırılır,
• Numuneler uygun şekilde alınır,
• Laboratuvara taşınır,
• Uygun numuneler laboratuvarda kabul edilir,
• Kabul edilmeyen numuneler reddedilir otomasyon sistemine red nedeni girilir, kliniklere / hastaya bildirilir, yeni örnek istenir, hata formu doldurulur.
• Kabul edilen örnek ilgili birime gider,
• Çalışma hazırlığı başlar.

ANALİTİK SÜREÇ:

Numunelerin laboratuvara kabulü ile başlayan ve raporlanmasına kadar devam eden süreçtir. Numunelerin Laboratuvara Kabulü: Laboratuvara “Tetkik İsteme, Numune Alma ve Laboratuvara gönderme Talimatı” na göre gelen tüm örneklerin kabulü “Numune Kabul Talimatı” na göre laboratuvar teknisyeni yada sekreter tarafından kabul edilir ve testleri çalışılan personel tarafından çalışma alanlarına alınır.

o Testlerin Çalışması:

• Serum ve plazma ayrıştırma işlemi gereken örnekler laboratuvar teknisyeni tarafından “Santrifüj Kullanım Talimatlarına göre santrifüj edilir. Santrifüj edilen tüpler barkodlarına bakılarak çalışma grubu sporlarına bırakılır. Çalışılacak örnekler “Numune Red Kriterleri” ve “Numune Kabul Kriterleri” nde belirtilen çalışma koşullarına uygun değilse yeni örnek istenir. Örnek reddi söz konusuysa “Hata İzlem Formu” doldurularak aylık süre sonunda analizi yapılmak amacıyla biriktirilir, laboratuvar uzmanları düzeltici etkinlik planlar.
• Testler, Test Prospektüslerindeki talimatları, cihaz kullanım kılavuzuna göre teknisyenler tarafından çalışılır.
• Her sabah cihaz üzerindeki kitler, miktarları, miatları, kalibrasyon ve iç kalite sonuçları bakımından kontrol edilir, uygunsuzluk varsa düzeltilir. Gerekirse yedek kitler miat kontrolleri yapılarak kullanıma hazır hale getirilir.
• Test kalibrasyonları, Laboratuvar test kalibrasyon programına göre yapılır. kalibrasyon sonuçlarının çıktısı alınarak Sorumlu Doktor onayı alınır.
• Testlerin iç kalite kontrolleri “Laboratuvar iç kalite çalışma programına” göre yapılır.
• Çalışma sonunda artan örnekler “Numune Saklama Ve İmha Talimatına” göre işleme alınır.
• Gün başında hasta testleri çalışılmadan önce iç kalite kontrolleri verilir ve “İç Kalite Kontrol Uygulama Ve Düzenleyici Önleyici Faaliyet Talimatı”na göre değerlendirilip hasta testleri çalışmaya alınır.
• Test çalışmaları sistem üzerinden teknisyen onayı ile doktor onayına sunulur. Test sonuçları uygun görüldüğü taktirde uzman doktorlar tarafından onaylanır.
• Laboratuvarımız her yıl üyesi olduğu dış kalite kontrol programı doğrultusunda dış kalite kontrol çalışmaları yapmaktadır. Çalışılan test sonuçları “Dış Kalite Kontrol Uygulama Ve Düzenleyici Ve Önleyici Faaliyet Talimatına göre değerlendirilir.

o Dış Laboratuvara Örnek Gönderilmesi:

• Laboratuvarda çalışılmayan testler hastanenin anlaşmalı olduğu laboratuvara gönderilir.

o Aynı gün çalışılmayan örneklerin saklanması: Örnekler kabul edildiği gün çalışılmayacaksa “Numune Saklama Ve imha Talimatı”na göre uygun koşullarda saklanır. Çalışma günü testler Test Çalışma Talimatları, Cihaz Kullanım ve Bakım Talimatları veya cihaz kulanım kılavuzlarına göre teknisyenler tarafından çalışılır. Daha sonra tarih sırası geldikçe “Numune Saklama Ve imha Talimatı”na göre atılır.

• Çalışma sırasında çıkan sonuçların “Panik Değer Tablosu”nda olup olmadığı takip edilir ve “Panik Değer Bildirim Talimatı”na uygun olarak telefon ile bildirimi yapılır. Her bildirim için olayla karşılaşan personel tarafından “Panik Değer Bildirim Formu” doldurulur.

o Laboratuvar Cihazlarının Bakım ve Kalibrasyonu:

• Laboratuvarda bulunan kit karşılığı edinilmiş cihazların bakım ve kalibrasyonları laboratuvar teknisyenleri, yetkili firma teknik servisi tarafından yapılır. Yetkili firma teknik servisi tarafından yapılacak bakım ve kalibrasyonlar Laboratuvar uzmanları tarafından takip edilir.
• Demirbaş cihazların takip, bakım ve kontrolü hastane tarafından görevlendirilen personel ile yürütülür.
• Kullanıcı Periyodik Bakım ve Kalibrasyonları Laboratuvar Teknisyenleri tarafından Cihaz Kullanım ve Bakım Talimatları veya Cihaz Kullanım Kılavuzlarına göre yapılır.
• Kullanıcı Periyodik Bakım ve Kalibrasyonları: Laboratuvar uzmanları tarafından firma bakım taahhütnameleri bakım kartları ve laboratuvar cihazları bakım planına göre takip edilir.
• Cihaz arızası durumlarında: Basit sorunlar „cihaz kullanımında çıkan sorunlar‟ talimatındaki gibi çözülür. Sorun kullanıcı tarafından çözülemiyorsa teknik servise, kullanan teknisyen ve sorumlu uzman tarafından haber verilir.

o Klinik Servislerde kullanılan Laboratuvar Cihazları:

• Glukometre: “Glukometre İç Kalite Kontrol Talimatnamesi”ne göre laboratuvar teknisyeni tarafından kontrol edilir.

o Laboratuvar Kit ve Tetkik Malzemelerinin Kontrolü: Laboratuvarda kullanılan kit ve sarf malzemelerin kirik stok seviyelerinin takibi, stoktan sorumlu laboratuvar teknisyeni tarafından yapılır ve ilgili firmaya malzeme siparişini verir. Ayrıca kullanım sırsında minimum seviyeye düşen malzemeler stoktan sorumlu teknisyene bildirilir. Malzemelerin sipariş ve gelen malzeme takibi stoktan sorumlu teknisyen tatarından yapılır.

o Stoktan sorumlu teknisyen sipariş verir, verdiği siparişileri takip eder, gelen malzemeyi miktar ve miyad yönünden kontrol ve kabul eder, uygun şekilde depolanmasını sağlar.

POSTANALİTİK SÜREÇ:

o Test Sonuçlarının Raporlanması ve Yorumlanması sürecidir:

• Çalışılan test sonuçları, cihazlarda çalışılıyorsa bilgisayarlara otomatik aktarılır. Manuel testlerin (Laboratuvar Bilgi Sistemine aktarılamayan) çalışan teknisyen tarafından LBYS‟ ne girilir. Çalışılan test sonuçları birim teknisyeni tarafından kontrol edilerek uzman onayına gönderilir. Sonuçlar uzmanlar tarafından onaylanır. Mesai saatleri dışında, hafta sonları, resmi-dini bayram tatillerinde sonuçlar nöbetçi teknisyen tarafından onaylanır.
• Anormal sonuç verilmesi: Sonuçlar onaylanmadan önce, hastanın daha önceki sonuçlarına (varsa) bakılıp, çıkan sonuçlarla karşılaştırılır. Klinik tanı veya diğer laboratuvar sonuçları ile uygunsuzluk varsa doktoru ile görüşülerek çalışma tekrarlanır, sonuç doktoruna bildirilir.
• Laboratuvar sonuçları LBYS‟ de belirtilen süre içerisinde çalışılıp, onaylanır. Onaylanan sonuçlar LBYS‟ den görülebilir. Poliklinik hastaları örnek alma odasından sonuç çıktılarını alırlar ve doktorlarına götürürler. Yatan hastalar ve acil servis hastalarının sonuçları ilgili servisteki HBYS üzerinden görülür.

o Laboratuvar Sonuçlarının Tanımlanmış Sürelerde Verilmesi ve Referans Aralıkları:

• Test sonuçlarının süreleri, hasta gereksinimleri, sunulan servis, çalışan klinik ekibin gereksinimleri dikkate alınarak laboratuvar test sonuçlarının raporlanma süreleri test rehberinde belirlenmiştir.
• Acil durumlarda verilecek test sonuç süreleri belirlenmiş olup, “Acil Testler Sonuç Teslim Süreleri” listesinde yer almaktadır.
• Yapılan, dışarıda çalıştırılan tüm testlerin referans aralıkları HBYS‟ de bulunmaktadır. Testlerin referans aralıkları, kitlerin özelliklerine ve hizmet verilen hasta populasyonuna uygundur ve sınırlar daima literatür ve prospektüs değerleri ile gözden geçirilerek, metotlar değiştiğinde gerektikçe Laboratuvar Uzmanları tarafından güncelleme yapılır.

o Sonuçların Saklanması:

• Merkez Laboratuvarına gelen örneklerin sonuçları, HBYS‟ de elektronik ortamda saklanır.
• Tıbbi laboratuvarda raporlar ve kayıtlar en az otuz yıl, elektronik kayıtlar yedekleme ile birlikte süresiz, numuneler ve lamlar bozulmayacak şekilde uygun şartlarda sonuç raporlanıncaya kadar muhafaza edilir.
• İç ve dış kalite kontrol değerlendirme sonuçları tıbbi laboratuvarda en az beş yıl, cihaz test kalibrasyon sonuçları en az bir yıl süre ile muhafaza edilir.

TIBBİ LABORATUVARI TANIMI

Laboratuvarımız “Tıbbi laboratuvar Yönetmeliği“ ne uygun olarak …….. hastanesi bünyesinde kurulu KAPSAMLI HİZMET LABORATUVARI olarak kurulmuş ve ruhsatlanmıştır.

LABORATUVAR İŞLEYİŞ PROSEDÜRÜ

AMAÇ: …….. hastanesi mikrobiyoloji / Biyokimya laboratuvarının işleyişini tanımlamak.

TANIMLAR:
HBYS: Hastane Bilgi Yönetim Sistemi
LİS yada LBYS : laboratuvar Bilgi Yönetim Sistemi.
Laboratuvar: Biyokimya, mikrobiyoloji dallarından oluşup, laboratuvar istem formunda bulunan testlerin çalışıldığı birimdir.
Çalışma alanı: Laboratuvar cihaz ve kabinlerinin bulunduğu, Doktor odaları, teknisyen odası, sekreterlik bankosu ve depo dışındaki alanlardır.

TALİMAT DETAYLARI:

• • Ruhsatlandırma ve Anlaşmalar:
  • Laboratuvarımız …….. hastanesi bünyesinde, Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen yönetmelikler, usul ve esaslar çerçevesinde hizmet vermektedir.
  • Laboratuvarımız 24 saat hizmet vermektedir.
  • hastane dışından başvuran hastalarımızın kayıt işlemleri laboratuvar sekretaryasında yapılarak işlemleri kayıt altına alınmaktadır.
  • Laboratuvarımız bünyesinde yapılmayan testler anlaşma yapılmış dış laboratuvarlara gönderilmektedir.
  • Laboratuvar Yönetimi:
  • Laboratuvarımız T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından onaylı uzmanlığı olan kişilerin yönetimindedir.
  • Hastanemiz laboratuvarı; Biyokimya, Mikrobiyoloji laboratuvarları ve kan transfüzyon merkezinden oluşmaktadır ve klinik laboratuvar uzmanlarımız bir Biyokimya, bir Mikrobiyoloji ve enfeksiyon hastalıkları uzmanı sorumluluğu altında çalışmaktadır.
  • Uzmanlar laboratuvar ile ilgili tüm hizmetler için profesyonel sorumluluk üstlenmiştir.
  • Uzmanlar laboratuvar politika ve süreçlerin geliştirilmesi, yerleştirilmesi, gözden geçilmesi ve sürdürülmesinden sorumludur.
  • Laboratuvar kalite kontrol programları uzmanların sorumluluğunda “Hizmet Kalite Standartları”na uygun olarak yürütülür.
  • Laboratuvar Çalışanlarının Yetkinliği:
  • Laboratuvarda çalışan kişiler tıbbi laboratuvar yönetmeliği madde 10 a uygun olarak “Laboratuvar Personeli Çalışma usul ve Esasları” na göre çalışmaktadır.
  • Testler bu konuda eğitim görmüş ve laboratuvar teknisyen tarafından uygulanır. Testlerin hangi laboratuvar teknisyeni tarafından çalışacağı laboratuvar uzmanları tarafından belirlenir.
  • Laboratuvar teknisyenleri, HBYS‟de teknisyenlere ait modülü kullanarak çalışma yapar.

You will find 10 posts in the category LABORATUVAR KALİTE DÖKÜMANLARI on this blog.

Jump to A

A

• A-TIBBİ LABORATUVARI TANIMI ve İŞLEYİŞ PROSEDÜRÜ
• Aa-LABORATUVAR SÜREÇLERİ
• Ab- MİKROBİYOLOJİ TESTLERİ
• Ac- NUMUNE TRANSFER TALİMATI
• Ad- TIBBİ MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARI ÖRNEK KABUL VE RET KRİTERLERİ:
• Ae- MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARI İÇ KALİTE KONTROL VE DÖF TALİMATI
• Af- MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARI KISITLI ANTİBİYOGRAM BİLDİRİM TALİMATI
• Ag- MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARI TEST ÇALIŞMA TALİMATI
• Ah- MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARI SONUÇLARIN RAPORLANMASI VE YORUMLANMASI TALİMATI
• Aı- MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARI PANİK DEĞER BİLDİRİM TALİMATI