AMEBİK VE BASİLER DİZANTERİ AYRIMI

Amebik ve Basiler Dizanterinin Ayrımı

Dizanteri kalın bağırsakların iltihabi hastalığıdır. Hastalık kramp tarzında karın ağrısı, sulu mukuslu (sümüklü) ishal, sık tuvalete gitme ile karakterize bir tablodur. Birçok bakteri, virüs ve hatta kimyasal madde kalın bağırsaklarda iltihaplanma ve dizanteriye yol açar. Mikrobik dizanteri etkenlerinden en sık rastlanan ve tehlikeli olan iki tanesi bakteriler ( basiler dizanteri) ve protozoonlar (Amebik dizanteri) ile meydana gelen dizanteriler dir. Her iki tabloda birbirine çok benzer ancak tedavileri farklı olduğundan etiyolojik, klinik ve laboratuvar olarak ayrımları önemlidir.

Amipli ve Basiler Dizanteri ayrımı
PATOLOJİK FARKLAR	Amebik dizanteri	Basiler dizanteri
PATOJEN	Entomoeba histolitica	Shigella gurubu bakteriler Enterohemorajik E.Coli Vibrio parahemoliticus Camphylobacter jejuni
LEZYON	Nekrotik : Proteolitik ajanlar salgıladığı için barsakta nekrozlar ortaya çıkar.	İltihabi: Bakterilerden salınan diffüsible toksinlere bağlı olarak yüzeyel spüratif enfeksiyon, inflamasyon ve ülser gelişir.
LEZYONUN DERİNLİĞİ	Genellikle derin nekrotik lezyonlar görülür.	Yüzeyel spüratif enfeksiyon görülür.
ÜLSERLERİN KENARLARI NASILDIR	Ülserlerin kenarları düzensiz ve kabadır.	Ülserlerin kenarları düzenli keskin ve üniform dur.
ALTTAKİ MUKOZA	Sağlamdır	İltihaplıdır
NEKROZ TİPİ	Piknotik ( piknotik cisimcikler fare yeniği hücreler)	Karyoliz ( hayalet hücreler ve yuvarlak nükleuslar)
KARACİĞER ABSESİ	Sık görülür	Nadir görülür
HÜCRESEL CEVAP	(Hücresel) Mononükleer hücreler.	(İmmün) polimorfonükleer.
KLİNİK  FARKLAR	Amebik dizanteri	Basiler dizanteri
BAŞLANGIÇ	Yavaş sessiz	Akut gürültülü
ATEŞ	Genelde ateş olmaz	Yüksek ateş ile seyreder.
KARIN AĞRISI	Lokalize	Generalize
TENEZM	Yoktur	Vardır
DIŞKININ MAKRISKOBİK GÖRÜNÜMÜ	Amebik dizanteri	Basiler dizanteri
DIŞKILAMA SAYISI	Günde 6-8 tenezm yok	Günde 10 dan fazla tenezm var
DIŞKI MİKTARI	Bol	Az
DIŞKI KOKUSU	Kötü kokulu	Kokusuz denebilir
DIŞKI RENGİ	Koyu kırmızı	Parlak kırmızı
DIŞKI GÖRÜNÜMÜ	Kan ve mukus ile karışık dışkı	Kan ve mukus dışkı yok
DIŞKI pH	Asidik	Alkali
DIŞKININ MİKROSKOPİK İNCELEMESİ	Amebik dizanteri	Basiler dizanteri
HÜCRE	Az	Bol
ERİTROSİT	Kümelenmiş sarı – kırmızı renklerde	Parlak kırmızı kümelenmiş ruloux formasyonda bol eritrosit.
İLTİHAP HÜCRELERİ	Az	Bol
MAKROFAJLAR	Çok nadir	Bol makrofaj hücresi, çoğu eritrositelri fagosite ettiğinden yanlışlıkla amip sanılır!
EOZİNOFİL	Vardır	Yoktur
PİKNOTİK CİSİMCİKLER	Çok yoğun görülür	Görülmez
GHOST ( HAYALET ) HÜCRELER	Hiç görülmez	Bol görülür
PARAZİT	E. Histolitica trofozoidleri	Yoktur
BAKTERİ	Bol motil bakteri	Nadir non motil bakteri
CHARCOT –LEYDEN KRİSTALLERİ	Vardır	Yoktur

Amipli Dizanteri (Entamoeba histolytica) ve Basiler Dizanteri (Shigella, EHEC, Vibrio parahaemolyticus, Campylobacter jejuni) – Tanı, Tedavi ve Ayırıcı Tanı

Genel Bilgiler

1. Amipli Dizanteri (Entamoeba histolytica)

• Etken: Protozoon olan Entamoeba histolytica.

• Bulaş: Fekal-oral yol (kirli su, gıda).

• Klinik:

  • Asemptomatik taşıyıcılık,

  • Hafif ishal (kanlı-mukuslu),

  • Şiddetli kolitte karın ağrısı, tenesmus,

  • Ekstraintestinal tutulum (karaciğer apsesi).

• Tanı:

  • Dışkıda trofozoit veya kist görülmesi,

  • ELISA ile antijen testi,

  • PCR,

  • Karaciğer absesinde USG/CT ve seroloji (IgG pozitifliği).

• Tedavi:

  • Lüminal enfeksiyon: Paromomisin veya diloksanid furoat,

  • Doku invazyonu/apse: Metronidazol/tinidazol + lüminal ajan.

---

2. Basiler Dizanteri

a) Shigella

• Etken: Shigella dysenteriae, S. flexneri, S. boydii, S. sonnei.

• Klinik:

  • Ateş, kanlı-mukuslu ishal, karın ağrısı, tenesmus,

  • Hemolitik Üremik Sendron HUS (S. dysenteriae tip 1 ile).

• Tanı: Dışkı kültürü, PCR.

• Tedavi:

  • Antibiyotik: Siprofloksasin, azitromisin (direnç artmıştır).

  • Destek tedavi: Sıvı replasmanı.

b) Enterohemorajik E. coli (EHEC – O157:H7)

• Klinik:

  • Kanlı ishal, HUS (şigatoksin ile),

  • Ateş yok veya hafif.

• Tanı: Dışkıda Shiga toksin testi, kültür.

• Tedavi:

  • Antibiyotik verilmez (HUS riskini artırır!),

  • Destek tedavisi.

c) Vibrio parahaemolyticus

• Bulaş: Çiğ deniz ürünleri.

• Klinik: Sulu ishal, karın ağrısı (kanlı ishal nadir).

• Tanı: Dışkı kültürü (TCBS besiyeri).

• Tedavi: Siprofloksasin, doksisiklin.

d) Campylobacter jejuni

• Klinik:

  • Kanlı ishal, ateş, karın ağrısı,

  • Guillain-Barré sendromu ile ilişkili.

• Tanı: Dışkı kültürü (özellikli besiyeri).

• Tedavi: Eritromisin, azitromisin.

---

Ayırıcı Tanı

---

Çoktan Seçmeli Sorular (15 Soru)

1. Amipli dizanteride karaciğer absesi tanısı için en duyarlı yöntem hangisidir?

A) Dışkı mikroskopisi
B) Karaciğer ultrasonu
C) ELISA ile antikor testi
D) Kan kültürü
E) Direkt grafı

2. Hangisi Shigella enfeksiyonunda görülmez?

A) Tenesmus
B) HUS
C) Yüksek ateş
D) Eklem ağrısı
E) Karaciğer absesi

3. EHEC (O157:H7) tedavisinde hangisi kesinlikle yapılmamalıdır?

A) Sıvı replasmanı
B) Antimotilite ajanları
C) Antibiyotik tedavisi
D) Diyaliz (HUS’ta)
E) Kan transfüzyonu

4. Hangisi Campylobacter jejuni’nin komplikasyonudur?

A) Guillain-Barré sendromu
B) Karaciğer absesi
C) Akut glomerülonefrit
D) Menenjit
E) Endokardit

5. Vibrio parahaemolyticus enfeksiyonu için risk faktörü nedir?

A) Çiğ deniz ürünü tüketimi
B) Pastörize süt içme
C) Kirli su içme
D) Toprakla temas
E) Kan transfüzyonu

6. Amipli dizanteride lüminal enfeksiyon tedavisinde hangisi kullanılır?

A) Metronidazol
B) Paromomisin
C) Siprofloksasin
D) Doksisiklin
E) Azitromisin

7. Hangisi basiler dizanteride antibiyotik tedavisi gerektirmez?

A) Shigella
B) EHEC
C) Campylobacter
D) Vibrio parahaemolyticus
E) Salmonella

8. Amipli dizanteri tanısında en hızlı yöntem hangisidir?

A) Dışkı kültürü
B) ELISA ile antijen testi
C) PCR
D) Endoskopi
E) Seroloji

9. Hangisi Shigella dysenteriae’nin neden olduğu ciddi bir komplikasyondur?

A) Kolon perforasyonu
B) Hemolitik üremik sendrom (HUS)
C) Akut pankreatit
D) Miyokardit
E) Nöropati

10. Campylobacter jejuni tanısında altın standart yöntem nedir?

A) Dışkı mikroskopisi
B) Dışkı kültürü (özellikli besiyeri)
C) Kan kültürü
D) PCR
E) Seroloji

11. Hangisi amipli dizanteri ve basiler dizanteri ayırımında yardımcı olur?

A) Dışkıda lökosit varlığı
B) Hastanın yaşı
C) Ateş yüksekliği
D) Dışkıda kist görülmesi
E) Karın ağrısı şiddeti

12. EHEC enfeksiyonunda hangi laboratuvar bulgusu HUS’u düşündürür?

A) Trombositopeni + hemolitik anemi + böbrek yetmezliği
B) Lökositoz + hiperglisemi
C) Hiponatremi + hipokalemi
D) Yüksek CRP + sedimantasyon
E) Üre yüksekliği + kreatin kinaz artışı

13. Hangisi Vibrio parahaemolyticus için doğrudur?

A) Kirli sudan bulaşır
B) Tifo benzeri tablo yapar
C) Çiğ balık tüketimi ile ilişkilidir
D) Penisilin tedavisi etkilidir
E) Nörolojik komplikasyon yapar

14. Amipli dizanteride karaciğer absesi tedavisinde hangisi kullanılır?

A) Siprofloksasin
B) Metronidazol + paromomisin
C) Doksisiklin
D) Vankomisin
E) Klindamisin

15. Hangisi Shigella enfeksiyonunda antibiyotik seçimi için doğrudur?

A) Direnç nedeniyle ampisilin ilk seçenektir
B) Siprofloksasin veya azitromisin kullanılır
C) EHEC’ten farklı olarak antibiyotik verilmez
D) Metronidazol etkilidir
E) Penisilin tercih edilir

---

CEVAP ANAHTARI

1. C

2. E

3. C

4. A

5. A

6. B

7. B

8. B

9. B

10. B

11. D

12. A

13. C

14. B

15. B